182
2 - usul:
va
funksiyalarning grafiklarini yasaymiz (2-rasm) va
birinchi grafikning ordinatasi ikkinchisinikidan katta bo’lgan
ning qiymatlarini
topamiz.
2-rasm.
3 - usul:
funksiyaning grafigini yasaymiz va
uchun ning
qiymatlarini topamiz, ya’ni
(3-rasm)
3-rasm.
4 - usul:
intervallar metodidan foydalanamiz:
;
. (4-rasm)
4-rasm.
5 - usul:
tengsizlikni
ko’rinishida
yozamiz va quyidagi
ikkita sistemaga ega bo’lamiz: a)
b)
Ularni yechib,
;
ni topamiz.
Matinli masalalar va ularni yechish metodikasi.
у
Х
0
-2
2
У=
х22
У=4
-2
у
Х
0 1
2
-2
2
+
+
-
183
I ўртоқ
4-masala.
Ikki o’rtoq bir vaqtda bir biriga qarab ikki bekatdan yo’lga
chiqdilar. Ular kunning yarmida uchrashdilar (12.00) va birinchisi soat 16-00 da,
ikkinchisi 16-00 da bekatga yetib keldilar. Ular soat nechada bekatdan chiqishgan?
1 - usul.
Ikki o’rtoq uchrashguncha x soatda bekatdan chiqqan bo’lsin. U
holda birinchisi barcha yo’l uchun
soat, ikkinchisi esa
soat sarflagan
bo’ladi. Barcha yo’lni bir birlik deb qabul qilamiz. Unda birinchisi barcha yo’lni
soatda, ikkinchisi
soatda, birgalikda esa soatda bosib o’tadi.
tenglamani tuzamiz. Uni yechib
ni topamiz.
2 - usul:
ikki o’rtoq uchrashguncha , ,
va orqali mos tezlik va
masofalarni belgilaymiz va quyidagi sistemani tuzamiz:
n
sifatida teng bo’lgan
va nisbatlarni olamiz, sistemaning ikkinchi
tenglamasini uchunchisiga hadma-had bo’lib quyidagiga ega bo’lamiz:
yoki
, ya’ni.
va
, masala shartiga ko’ra
.
Endi uchrashganga qadar ketgan vaqtni topish kerak bo’ladi. Ular
nisbatga teng. Sistemaning birinchi tenglamasidan
kelib chiqadi, u holda
(soat). Demak, uchrashguncha ikki o’rtoq 6 saoat yurganlar,
ya’ni ular ertalab soat 6-00 da yo’lga chiqishgan.
3 - usul:
Tayinlangan joydan tezlik va harakat vaqti orasidagi teskari
bog’lanishga asoslangan yechimni qaraymiz. Birinchi o’rtog’ining tezligi
ikkinchisinikidan n marta ortiq bo’lsin. U holda yo’lning ma’lum bir qismida
birinchisi ikkinchisiga
qaraganda n marta kam, ikkinchisi birinchisida n marta
ortiq
vaqt sarflaydi (5-rasm).
184
4 соат
4n ч
II ўртоқ
5-rasm.
4.Ikki o’rtoq uchrashguncha bir vaqtda yo’lga chiqqanlar, shuning uchun
, bundan
. Demak,
shartda
bo’ladi. Ular
uchrashguncha
(soat) vaqt sarflagan. Unda ikki o’rtoq ertalab soat 6-00
da yo’lga chiqishgan.
