Guruhli topshiriq berishga tayyorgarlik ko’rish (testni og’zaki

173 
- Trapetsiyani tanlang:
Javob: a, b, g. 
- To’g’ri burchakli uchburchaklarni tanlang: 
Javob: а, в, г. 
- Berilgan trapetsiyalarni yuzini toping: 

174 
Javob: a) 34 sm
2
, b) 25 sm
2
, v) 48 sm
2
.
4. Masala rejasini tuzishda guruhli ishlash. 
O’quvchiga quyidagi masalani yyechish taklif etiladi: asoslari 10 sm, 20 sm 
va yon tomonlari 6 sm va 8 sm bo’lgan trapetsiyaning yuzini hisoblang. 
Sinf kuchiga qarab to’tr guruhga bo’linishi mumkin. Har bir guruhga masala 
yyechish usulini muhokama qilish va izlash uchun vaqt beriladi. O’qituvchi 
konsultant sifatida qatnashadi, agar masala yyechish jarayonini boshqarish va 
tartibga solish kerak bo’lsa., har bir guruh yechimlarning birini tanlaydi va daftarga 
yozadi. 
Doskaga 
guruh 
vakillari 
ishtirokida masala yyechish rejasi 
yoziladi. 
5. 
Reja 
prezentatsiyasi, 
yechimni yozish. 
Birinchi yechim: 

175 
1. ВН
АD va СК
АD larni o’tkazamiz, u holda АВСD to’g’ri 
to’rtburchak bo’ladi. 
2. АН=
sm bo’lsin, u holda KD=(10- ) sm.
Pifagor teoremasini qo’llab, AVN dan h balandlikni topamiz va SKD: 
h
, h
Tenglamani tuzib va uni yechib h=4,8(sm) ga ega bo’lamiz. 
3. U holda S
= 
,S=72 (sm )
Ikkinchi yechim: 
1. SN
AD va SK AV ni 
o’tkazamiz, 
unda 
AVSK 
- 
parallelogram, 
AK=VS=10 sm va 
AV=KS=6 sm 
2. Ravshanki, 
KSD: KS=6 sm, 
SD=8 sm, KD=10 sm. Bundan KD = KS
SD , Pifagorga teskari teoremaga 
ko’ra, KSD – to’g’ri burchakli.
3. SN=
(sm) formula bo’yicha balandlikni topish mumkin. 
4. 
Trapetsiyaning 
yuzini 
yuqoridagidek topamiz. 
Uchunchi yechim: 
1. Parallelogramm AB ni CD bilan 
E 
nuqtada 
kesishguncha 
davom 
ettiramiz, CK AB ni yasaymiz. 
2. 
KCD ni to’g’ri burchakli va ABCK ni parallelogramm ekanligini 
ko’rsatamiz. 

176 
3. AED va KCD birinchi alomatga ko’ra o’xshash( D- umumiy, parallel 
to’g’ri chiziqlarning xossasiga ko’ra 
KCD=
AED), o’xshashlik koeffitsienti
k=2, chunki k =
4. Bundan AE=KC•k=12 sm, DE= DC•k= 16 sm. 
5. 
AED va 
KCD lar to’g’ri burchakli, unda S
(sm )S
(sm ). 
Maydon 
AED yuzani o’xshash 
uchburchaklarning 
yuzalari 
nisbati 
orqali topish mumkin: 
Endi trapetsiyaning yuzini topish 
mumkin: S
=S
(sm ) 
 
To’rtinchi yechim: 
1. SK AV ni yasaymiz va K va S nuqtalarni kesma bilan tutashtiramiz. 
2. 
AVK, 
VKS, 
KSD larning tengligini va to’g’ri burchakli ekanligini 
isbotlash qiyint emas. 
3. S
=3•S
=3•
=72 (sm ) 
Barcha yechimlarni tahlil qilib eng ratsional va original yechim deb 
o’quvchilar to’rtinchi usulni tanladilar, oddiyroq va har doimgi usuli birinchisi 
bo’ldi. 

Download 3,86 Mb.