Sharbatni tindirishni nazorat qilish

136 
turishidan tashqari, Sharbatni cho‘kmadan tushirish va bijg‘ish jarayoniga uzatish 
vaqtida harorat past bo‘ladi hamda bu haroratni boshqarish, oldindan belgilash ham 
mumkin bo‘ladi. Sharbatni cho‘kmadan tushirgandan so‘ng uni isitishga hojat 
qolmaydi. Sulfid angidridini qo‘yilamasdan Sharbatni faqat sovitib tindirganda, uning 
haroratini ancha pasaytirishga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun bijg‘ishdan oldin u 
qizdiriladi. 
Boshqa tomondan sulfid angidridining miqdorini sezilarli darajada ko‘paytirsa 
ham bo‘ladi. Xususan, tabiati issiq janubiy mintaqalarda sulfid angidridini haroratni 
pasaytirmay katta miqdorda (200—250 mg/dm
3
) berishga to‘g‘ri keladi. Lekin issiq 
haroratda mazkur gazning erishi yomonlashadi va uning katta miqdori atmosferaga 
chiqib ketadi. Sulfid angidridning me’yorda ishlatilishi bijg‘ish jarayoniga ijobiy ta’sir 
etib yarim tayyor Sharob mahsulotlari sifatini oshiradi. Sharbat tindirishda sovitish va 
sulfidlash usulini birga qo‘llash uchun kompressor usku-nalaridan foydalanish 
tushunarli holdir, Mazkur kompressorlar bo‘lmaganida Sharbatni suv bilan sovitish 
kutilgan natijani bermaydi. Sharbatni chan yoki baland bo‘lmagan idishlarda 
tindirish maqsadga muvofiq. Tindirish idishining ko‘lami ishlab chiqarish 
unumdorligiga bog‘liq bo‘ladi. Idishlarning optimal hajmini hisoblayotganda ularni 
to‘ldirish vaqtini 2 soatga mo‘ljallash kerak, chunki mana shu vaqtdan keyingina 
sedimentasiya boshlanadi. 
Tindirishda Sharbatning kimyoviy tarkibidan tashqari mikrobiologik holatini ham 
nazorat qilish lozim. 
Tindirish idishini to‘ldirish. Tindirish idishi (chan, sisterna va h\.k.) ni to‘ldirishda 
quyidagilar nazorat qilinadi. 
1. Idishning tozalik holati. Har gal idishni to‘ldirishdan oldin mikrobiolog uning 
qay darajada toza yuvilganini tekshirib, Sharbat quyishga ruxsat beradi. 
2. Idishni to‘ldirish tartibi. Idishga bir navdan va iloji bo‘lsa, bir 
dalada etishtirilgan uzumdan olingan bir fraksiya Sharbat quyiladi. Idishni 
to‘ldirish vaqti tekshiriladi. 

137 
3. Sulfid angidridi bilan ishlov berish. Sulfid angidridining miqdorini Sharbat va 
tindirish uchun idishlar joylashtirilgan binoning haroratiga bog‘liq holda aniqlanadi. 
Idishdagi Sharbatga solinadigan sulfid angidridining aniq miqdorini nazorat 
qilinadi. 
4. Sharbat mikroflorasi. Tindirish idishiga solinadigan Sharbatning mikrobiologik 
tavsifi tekshiriladi. Sharbatdagi mikroorganizmlarning turi, miqdori va holati 
aniqlanadi. Natijalar Sharbatni tindirish daftariga qayd qilinadi. 
5. Sharbatning kimyoviy tarkibi. Idish to‘lgandan so‘ng Sharbatdan o‘rtacha 
namuna olib undagi qand, titrlanadigan kislotalilik va sulfid angidridining umumiy 
miqdori aniqlanadi. Erkin sulfid angidridi miqdorini aniqlashga zarurat yo‘q, 
chunki Sharbatdan namuna olayotgan vaqtda erkin va bog‘langan sulfid 
angidridlari orasida muvozanat o‘rnatilmagan bo‘ladi. Sharbatda sulfid 
angidridining umumiy miqdori me’yordan kam bo‘lgan hollarda unga qo‘shimcha 
oltingugurt (IY)-oksidi qo‘shiladi, muhitni aralashtirib, qaytadan analiz uchun 
namuna olinadi. Bir yo‘la Sharbatning harorati o‘lchanadi. Natijalar Sharbatni 
tindirish daftariga kiritiladi. 
6. Sovitish tartibi. Agar Sharbatga sovitish usulida ishlov berilsa, sovitkichdan 
chiqayotgan Sharbatning harorati nazorat qilib turiladi. 
7. Sharbat holati. Har bir tindirish idishidagi Sharbatda bijg‘ish jarayoni 
bormasligini nazorat qilib turiladi: mikroskop ostida tekshirib ko‘rganda achitqi 
zamburug‘ining ko‘payishi jadal borayotgani kuzatilsa, Sharbatni tezda 
cho‘kmadan ajratiladi. 
Uzum Sharbatini tindirishdan qo‘yilgan maqsadga qattiq nazorat qilish 
bilangina erishish mumkin. Sharbat uchun mo‘ljallangan idishlarni sifatsiz yuvish, 
sulfid angidridini kam miqdorda yoki noto‘g‘ri yuborish, Sharbatni cho‘kmada uzoq 
muddat saqlash natijasida bijg‘ish jarayonining borishi nafaqat Sharbatni tindirish 
jarayonini qiyinlashtiradi, balki bijg‘ish jarayonini madaniylashgan achitqi 
zamburug‘lari (SAE sof achitqi ekini) yordamida olib borishga yo‘l bermaydi. 

138 
Sharbatni dekantasiyalash (cho‘kmadan ajratish). Tindirish davomiyligi Sharbat 
holati, mikroorganizmlar bilan zararlanganlik darajasi va nihoyat, zavodning idishlar 
bilan ta’minlanganligiga bog‘liqdir. Etarli darajada tindirish uchun 18—24 soat kifoya. 
Agar Sharbatning idishda bijg‘ib ketishidan xavf bo‘lmasa, tindirish davomiyligini 
uzaytirish maqsadga muvofiqdir. Shuni nazarda tutish lozimki, idish hajmi qancha 
katta va baland bo‘lsa, tindirish davomiyligi shuncha uzoq bo‘ladi. 
Tindirish idishi to‘ldirilgach Sharbat tartib raqami bilan belgilanadi va shu raqam 
bilan bijg‘itishga jo‘natiladi raqam bijg‘ish jarayonida, yosh Sharobni cho‘kmadan 
ajratishda saqlab qolinadi. 
Sharbatni cho‘kmadan tushirayotgan vaqtda quyidagicha nazorat yuritiladi: 
1. Cho‘kmadan ajratish vaqti. Bu vaqt har bir idish uchun alohida aniqlanadi va 
tindirish davomiyligiga hamda tindirish jarayoni sodir bo‘lgan sharoitlarga bog‘liq 
bo‘ladi. Laboratoriya xodimi Sharbatni cho‘kmadan ajratish vaqtini aniqlab beradi. 
2. Sharbatni tindirish darajasi. Tindirish idishidan tushirayotgan vaqtda Sharbatni 
shisha silindr yoki stakanga quyib tiniqligini tekshirish yo‘li bilan tindirish samarasi 
aniqlanadi. Sharbatning tindirilganlik darajasini baholab, daftarga kiritiladi. 
Dekantasiya jarayonida cho‘kmani tindirilgan Sharbatga o‘tkazmaslikka harakat 
qilinadi. 
3. Sharbatni mikrobiologik tekshirish. Dekantasiya jarayonida tindirilgan 
Sharbatda mikroflora holatini qaytadan tekshirib ko‘riladi. Sharbat tomchisini 
mikroskop ostida sinchiklab tekshirib unda tirik, kurtaklangan va o‘lgan 
hujayralarning miqdori sanab chiqiladi. Bu ko‘rsatkichlar daftarda qayd qilinadi. 
4. Miqdoriy nazorat. Tindirish idishidagi Sharbat miqdori maxsus o‘lchov tayog‘i 
— metrshtok yordamida o‘lchanadi. Tindirilgan Sharbatni cho‘kmadan ajratib 
olgandan so‘ng tiniq Sharbat va cho‘kma (quyqa) hajmi anilianadi. 
Sharbatni tindirishni nazorat qilish daftari quyidagi shaklda yuritiladi: 

139 
S
ha
rba
tni
ti
nd
ir
is
hni
na
zor
at
qi
li
sh da
ft
ar
i 
T
indi
ri
sh i
di
sh
i%
U
zum
na
vi
S
h
ar
b
at
f
rak
si
y
as
i 
C
H
anni
to‘
ldi
ri
sh va
qt
i 
S
ha
rba
t m
iqdoor
i, da
l 
SO
2
m
iqdor
i, m
g/
d
m
3
X
ona
xa
ror
at
i,
0
S
S
h
ar
b
at
x
ar
o
rat
i, 
0
S
T
indi
ri
shga
qa
da
r S
ha
rba
tni
ng m
ikr
obi
ol
og
ik
ta
’s
iri
C
h
o‘
km
ada
n 
aj
ra
ti
sh va
qt
i 
T
indi
ri
sh da
vo
m
iy
li
gi
, s
oa
t 
T
indi
ri
lga
n S
ha
rba
tni
n
g 
m
ikr
obi
ol
ogi
k t
avs
if
i 
S
ha
rba
t z
ic
hl
igi
, g/
dm
3 
Q
anddor
li
g
i , %
T
itr
la
n
g
an
k
is
lo
ta
lilig
i,
g
/d
m
3 
SO
2
m
iqdor
i, m
g/
d
m
3
S
ha
rba
tni
n
g t
ini
ql
ik da
ra
ja
si
S
ha
rba
tda
n 
foyda
la
ni
sh yo‘
ll
ar
i 
Izo
x
Im
zo
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
1
0 
1
1 
1
2 
1
3 
1
4 
1
5 
1
6 
1
7 
1
8 
1
9 
2
0 
2
1 
Yarim tayyor Sharob mahsulotlari tayyorlashni nazorat qilish. Sharbatning Sharobga 
aylanishi birlamchi Sharobchilikning eng mas’uliyatli bo‘lgan bijg‘ish jarayoni 
bilan bog‘liqdir. Sifatli xo‘raki Sharoblar tayyorlashda bu jarayonning o‘tishi 
uchun qulay sharoit yaratish lozim. Chunonchi, jarayonning madaniylashgan achitqi 
zamburug‘lari yordamida olib borilishi nisbatan past haroratda Sharbatda qandning 
to‘la bijg‘ishini ta’minlaydi. Bundan tashqari, yosh yarim tayyor Sharob 
mahsulotining tez va to‘la tinishi, ta’m tozaligi, hidining nozikligiga erishiladi. 
SHuning uchun ishlab chiqarishda madaniylashgan achitqi zamburug‘ining 
shtammini tayyorlab olish nihoyatda katta rol o‘ynaydi va unga alohida e’tibor berish 
kerak. 
Achitqi zamburug‘larining inokulyati — faol bijg‘iyotgan bo‘tqasini 
tayyorlashda mikroorganizmlarni iloji boricha ko‘proq sulfitd angidridi mavjud 
muhitda bijg‘ish xususiyatiga ega qilib o‘stirish lozim. Achitqi zamburug‘lari 
bo‘tqasini qaytadan toza presslab olingan Sharbatda tayyorlash maqsadga muvofiq 
emas. Chunki, bunday hollarda Sharbat yovvoyi achitqi zamburuglari bilan ifloslanishi 
mumkin. 

140 
Bijg‘itilayotgan Sharbatning harorati O‘zbekiston sharoitida 22—24°C ni tashkil 
etadi. Bunday haroratni tabiiy ravishda saqlab turish imkoniyatlari cheklangan. 
Kunduzi terilgan uzumdan olingan Sharbatning harorati nisbatan yuqoriroq bo‘lsa, 
18—20 soat tindirish uchun saqlaganda va tindirish texnologiyasi talablariga qattiq 
rioya qilganda kechki payt Sharbatning harorati pasayadi. Ayrim kunlari uning 
harorati 16~18°C ni ham tashkil etishi mumkin. 
Bijg‘ish jarayonining haddan tashqari faol borishi maqsadga muvofiq emas. 
Bunday hollarda ajralib chiqqan katta miqdordagi karbonat angidridi bilan bijg‘ish 
jarayonida hosil bo‘lgan etil spirti, hid hamda ta’m beruvchi bijg‘ishning 
ikkilamchi mahsulotlari atmosferaga uchib ketishi mumkin. Bu esa olingan 
mahsulotning quvvatiga va ta’m ko‘rsatkichlariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. SHu 
bilan birga bijg‘ish jarayonining sust ketishiga ham yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi, chunki 
Sharbatda bijg‘imagan qandning qolish xavfi tug‘iladi. Qoldiq qandlar Sharobda 
kasallik paydo bo‘lishiga olib keladi. Faol bijg‘ishning 5—7 va to‘la bijg‘ishning 12—
15 kecha-kunduz davom etishi bijg‘ishning optimal kechganini anglatadi. Buning 
uchun bijg‘ishni xona harorati 14— 16°C bo‘lgan sharoitda olib borish kerak: bijg‘ish 
harorati qancha past bo‘lsa, xo‘raki Sharobhing sifati shuncha yaxshi bo‘ladi. SHu 
bilan birga bijg‘ish jarayoni to‘la o‘tgan va bijg‘imay qolgan qandlar bo‘lmasligi 
lozim. Yarim tayyor xo‘raki Sharob tarkibida 0,2 %dan ortiq qand qolmasligi lozim. 
Bijg‘imasdan qolgan qandi mavjud xo‘raki yarim tayyor Sharoblarni nisbatan 
yuqoriroq haroratli xonad joylashgan idishga o‘tkazib, faol bijg‘iyotgan achitqi 
zamburug‘ining quyqasidan quyib, bijg‘ish jarayonini oxirigacha etkazish lozim. 
Faol bijg‘ish jarayoni tugagach, bijg‘iyotgan Sharob ustiga tindirilgan Sharbatdan 
quyiladi. Sharbat birinchi marta bijg‘ish uchun uzatilgan tindirish idishidan 
olingan bo‘lsa, tayyorlangan mahsulot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Shundan 
so‘ng kamida haftasiga ikki bor bijg‘iyotgan Sharbatni boshqa idishlardagi mazkur 
Sharob bilan to‘ldirib turiladi. 
Bijg‘ish jarayoni tugagach, taxminan 3—4 haftadan so‘ng yosh xo‘raki 
Sharobni achitqi zamburug‘lari cho‘kmasidan ajratib olinadi. Bu jarayon birinchi 

141 
qayta quyish deb ataladi. Sulfid angidridi yuborilgan idishlarda yosh Sharobni havo 
bilan aerasiya qilish, qayta quyish orqali Sharobdagi kislorodga chidamli bo‘lmagan 
komponentlar bartaraf qilinadi. Qayta quyish natijasida hosil bo‘lgan yarim tayyor 
Sharob mahsuloti partiyasiga tindirish paytida berilgan raqam saqlanib qoladi. 
Birlamchi Sharobchilikning oxirgi bosqichi yosh yarim tayyor Sharob 
mahsulotlarini egalizasiya qilish (tenglashtirish) hisoblanadi. Egalizasiya qilinayotgan 
Sharoblarning bir nav uzumdan tayyorlanganligi, xo‘jalikda uzumni o‘stirish 
sharoitining turlicha bo‘lmaganligi va dalalarining bir-biriga o‘xshashligi kabilarga 
e’tibor beriladi. iloji ttoricha, bu ishni katta idishda olib borish kerak. Bunday 
hollarda katta miqdorda ta’m hamda kimyoviy ko‘rsatkichlari bir xil bo‘lgan 
yarim tayyor Sharob mahsuloti hosil bo‘ladi. 
Achitqi zamburug‘lari bo‘tqasini tayyorlash.(drojjevaya razvodka) Birlamchi 
Sharobchilik zavodlarida madaniylashgan achitqi zamburug‘lari bo‘tqasini tayyorlash 
nazorat laboratoriyasi mikrobiologining bevosita rahbarligi ostida amalga oshiriladi. 
YOvvoyi 
mikroorganizmlar 
rivojlanishining 
oldini 
olish 
maqsadida 
madaniylashgan achitqi zamburug‘larini tayyorlash uchun mikrobiolog 
tomonidan quyidagilar nazorat qilinadi. 
1. Tashqi sharoitlar; Sharbat bijg‘itiladigan xonaning talabga javob berishi 
aniqlanadi (harorati, shamollatish sharoitlari). 
2. Bijg‘itishga mo‘ljallangan idishlarni Sharbat bilan to‘ldirish, Idishlarning 
tayyorlanganlik darajasini har tomonlama tekshirib chiqiladi. Bijg‘itish idishlariga 
Sharbat to‘ldirish darajasi, bijg‘ish jarayonida hosil bo‘lgan ko‘pik uchun etarli 
darajada joy qoldirilganligi nazorat qilinadi. Bundan tashqari, bijg‘ish jarayonida 
hosil bo‘lgan karbonat angidrid gazining atmosferaga chiqib ketishi uchun maxsus 
bijg‘ish shpuntlari (teshikli qoziq) yoki qalpoqlarining o‘rnatilishi tekshiriladi. 
Sharbatga solinadigan madaniylashgan achitqi zamburug‘lari bo‘tqasining miqdori 
aniqlanadi. 
3. Bijg‘ishning borishi. Bijg‘iyotgan Sharbatning harorati va zichligi 
(qanddorligi)ning o‘zgarishini bir kecha-kunduzda uch marta aniqlab turiladi. 

142 
Aerometr yordamida zichlikni aniqlash uchun bijg‘ish idishi yoki nazorat 
bochkasidan shisha silindrga bijg‘iyotgan Sharbatning namunasi olinadi va zichligi 
o‘lchanadi. Haroratga bog‘liq bo‘lgan tuzatmani kiritish, zichlikni o‘lchayotgan 
vaqtda silindrdagi bijg‘iyotgan Sharbat haroratini yanada aniqroq bilish uchun 
harorat darajasi 0° dan 50°C gacha bo‘lgan maxsus maksimal termometrni 
bijg‘iyotgan Sharbat massasiga tushiriladi. Bijg‘iyotgan Sharbatning zichligiga ko‘ra, 
undagi qand moddasini aniqlash uchun quyida keltirilgan maxsus jadvaldan 
foydalaniladi (2-jadval). 
2-jadval 
Zichligiga ko‘ra bijg‘iyotgan Sharbatdagi qand moddasini aniqlash 
()x 1000 
Spirt, 
%h. 
Qan 
g/100 ml 
(d,-d,)x 
1000 
Spirt, 
%\i. 
Qand, 
g/100 
ml 
d,)x 
1000 
Spirt 
% h. 
Qand. 
g/100 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
1 
0
0
3
4
7
6
8
1
2 
0
0
3
4
7
6
8
1
3 
0
0
3
4
7
6
9
1
4 
0
0
3
4
8
7
9
1
5 
0
1
3
5
8
7
9
1
6 
0
1
3
5
8
7
9
1
7 
0
1
4
5
8
7
9
1
8 
1
1
4
5
9
7
9
1
9 
1
1
4
5
9
7
9
1
1
1
2
4
5
9
7
9
1
1
1
2
4
5
9
7
1
1
1
1
2
4
5
9
7
1
1
1
1
2
4
6
1
7
1
1
1
1
3
4
6
1
8
1
1
1
1
3
4
6
1
8
1
f
1
2
3
4
6
1
8
1
1
1
2
3
5
6
1
8
1
1
1
2
4
5
6
1
8
1
1
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
1
2
4
5
6
1
8
1
1
2
2
4
5
6
1
8
1
1
2
2
4
5
7
1
8
1 
1
2
2
4
5
7
1
8
1 
1
2
3
5
5
7
1
8
1 
1
2
3
5
5
7
1
9
1
1
2
3
5
5
7
1
9
1
2
2
3
5
5
7
1
9
1
2
2
3
6
6
7
1
9
1
2

143 
2
3
6
6
8
1
9
1
2
2
3
6
6
8
1
9
1
2
3
3
6
6
8
1
9
1
2
3
4
6
6
8
1
9
1
2
3
4
7
6
8
1
9
1
2
3
4
7
6
8
1
9
1
2
Kuzatuv natijalari bijg‘ish nazorati daftariga kiritiladi. Bundan tashqari, bijg‘ish 
jarayoni sodir bo‘layotgan idishda bijg‘ish davomida muhitning zichligi (qand 
miqdori) va haroratining o‘zgarishini ko‘rsatuvchi grafik chiziladi. Mazkur 
grafikka xona haroratining o‘zgarishini ko‘rsatuvchi element kiritish maqsadga 
muvofiq. 
Bijg‘ish jarayonini refraktometrik usul yordamida ham nazorat qilish mumkin. 
4. Achitqi 
zamburug‘larining 
holati. 
Bijg‘ish 
jarayonida achitqi 
zamburug‘larining holati va bijg‘iyotgan Sharbatning yovvoyi zamburug‘lar bilan 
zararlanganlik darajasini doimiy ravishda kuzatib borish lozim. Cheklanish 
kuzatilganda bunday holatning oldini zudlik bilan olish maqsadida mikrobiologik 
nazorat olib borilib, natijalari bijg‘ish jarayonini nazorat qilish daftariga tushiriladi.
5. Sig‘imlarni to‘ldirish. Bijg‘ish jarayonini kuzataturib, idishlarni to‘ldirish 
(birinchi qayta quyish-perelivka) davri aniqlanadi. Bu jarayonni kechiktirish 
mumkin emas. Idishlarni bijg‘ish jarayoni tugayotgan Sharbat bilan to‘ldirilib, 
tindirish jarayoni qaysi idishda olib borilgan bo‘lsa, o‘sha idishdan va o‘sha 
raqamdagi Sharbatdan foydalanishga harakat qilinadi. Bu esa bir turdagi yarim 
tayyor Sharob mahsuloti tayyorlashga imkon yaratadi. 
6. Qayta quyish muddati. Yosh Sharoblarning bijg‘iganlik, tinganlik darajasiga 
qarab qayta quyish vaqti aniqlanadi. Sharbat to‘la bijg‘imasdan turib tinmagan 
Sharobni qayta quyish mumkin emas. Qayta quyish muddatini aniqlayotgan paytda 
Sharobda tabiiy kislotalilikning kamayishi (olma-sut kislotali bijg‘ish)ni ham nazarda 
tutiladi. Agar olma-sut kislotali bijg‘ishning oldini olish lozim bo‘lsa, qayta quyishni 
vaqtliroq va aksincha, bu jarayon kerak bo‘lsa, kechroq amalga oshiriladi. Odatda, 

144 
yarim tayyor Sharob mahsulotlarini bijg‘ish jarayoni tugagach, 3—5 haftadan keyin 
qayta quyiladi. 
7. Qayta quyish rejimi. Qayta quyiladigan yarim tayyor Sharobni qabul qilib olishga 
mo‘ljallangan temir-beton va metall sig‘imlarning tozaligini, ularning sulfid angidridi 
gazi bilan ishlov berilganlik darajasini tekshirib ko‘riladi. Qayta quyish jarayonining 
bajarilishini (shamollatish darajasi, toza Sharobni ajratib olishning to‘g‘ri borishi, 
tindirish idishiga nisbatan bir turdagi yarim tayyor Sharoblarning birlashtirilganligi va 
h/.k.) nazorat qilinadi. Agar Sharobda kasallik hosil qiluvchi nuqsonlar (masalan, mog‘or 
pardalarning hosil bo‘lishi yoki uning hidi hamda mazasining sezilishi kabilar) 
sezilsa, bu idishdagi Sharobni brakka chiqariladi. Bijg‘ish to‘la sodir bo‘lmagan 
yarim tayyor Sharoblarni alohida idishga quyib olib, ularga alohida texnologik ishlov 
beriladi. 
Achitqi zamburug‘lari cho‘kmasini yig‘ib olib alohida bir idishga quyiladi. 
Vaqti-vaqti bilan cho‘kma ustida yig‘ilgan Sharobni tortib olinib, uni xo‘raki Sharob 
sifatida ishlatish mumkin yoki mumkin emasligi tekshirib ko‘riladi. Sharob va 
achitqi zamburug‘lar quyqasining hajmi aniqlanadi. 
8. Yosh yarim tayyor Sharob mahsulotlarining tarkibi. Sharobni achitqi 
zamburug‘lari quyqasidan ajratib olingandan so‘ng uning tarkibini tekshirib 
ko‘riladi. Buning uchun Sharob tarkibini bildiruvchi o‘rtacha namuna olinadi. 
Sharobda mikrobiologik zararlanganlik holatlari payqalganda fizik-kimyoviy analizlardan 
tashqari, albatta, mikrobiologik analiz ham o‘tkaziladi. 
Bijg‘ish jarayonini nazorat qilish daftarining yosh yarim tayyor Sharob 
mahsulotlari holatini belgilovchi alohida bo‘limida fizik-kimyoviy va mikrobiologik 
analizlar natijalari yoziladi. 
Bijg‘ishni nazorat qiiish daftarida har bir turdagi Sharob partiyasi (bir tindirish yoki 
bijg‘ish idishidan olingan partiya) uchun alohida sahifa ochiladi. Sahifadagi jadvalga 
boshlang‘ich Sharbatning miqdor hamda sifat ko‘rsatkichlari, bijg‘ish jarayonining 
borishi to‘g‘risida axborot va yakuniy natijalar yoziladi. Daftarda bijg‘ish jarayonida 

145 
Sharbat qand miqdori va haroratining o‘zgarishini egri chiziq tarzida ko‘rsatish lozimligi 
nazarda tutilgan. 
Bijg‘ishni nazorat qilish daftari 
1. Birlamchi ma’lumotlar; 1. Nav________________________ 
2. Tindirish 
sig‘imining raqami__________ 
3.Sig‘imlar soni____________________________ 
4.to‘ldirish kuni______________ 
5. Sharbat miqdori (taxminiy)_____________________.
6. Sharbatning avvalgi tarkibi: 
a) qand miqdori_________%. b) titrlangan kislotaliligi____________ g/dm
3
. 
v) sulfid angidridning massa ulushi___________________ mg/dm3.; 
7. Sharbatning birlamchi harorati________________
0
C.
8.Sharbatning tozalik 
holati__________________.
9. Sharbatga solingan madaniylashgan toza achitqi 
zamburug‘lari 
innokulyati 
(bo‘tqasi) 
miqdori 
_____________dal,____________% 
10.Madaniylashgan 
achitqi 
zamburug‘lari 
shtammi__________________________. 
11. Achitqi zamburug‘lari innokulyati xolati (tozaligi) 
II Bijg‘ishning borishi. 
Sana 
Kuzatish 
Xona 
Sharbat 
Zichligi 
Qanddorli
Bijg‘ishning 
imzo 

146 
soatlari 
xarorati, 
0
C 
harorati, 
0
C 
g/sm
3
gi, % 
mikrobiologi
k nazorati 
III. Sharbatning cho‘kmadan ajratish kuni. _________________________________. 
IV. Yosh vino tavsifi:
1. Zichligi ________________________g/100ml. 
2. Quv-vati______________% h.
3. Qand miqdori___________________g/dm
3
.
4.Titr-langan kislotaliligi ____________________ g/dm
3
.
5. Uchuvchan kislotaliligi miqdori _________________ g/dm
3
.
6. Temir miqdori ________________mg/dm
3 
7. Oshlovchi va rang beruvchi moddalar miqdori________________________ g/dm
3
8._______________________________. 9.__________________________________ 
10. Mikrobiologik tavsifi ____________________________________________. 
11. Ta’m balli ____________________________ball.
12. Organoleptik tavsifi
____________________________.
13. Ayrim kamchiliklar.___________________. 
___________________________________________________________________ 
14.Yarim tayyor Sharobga
yo‘llanma_________________________________________ 
V. Sharob bijg‘ishining grafigi. 
Q
anddor
li
k, %
30 
30 
2
2
2
2
2
2
1
2
1
2
1
1
9 
1
6 
1
3 
1
0 
1
Nazorat kunlari va soatlar ___________________________ 

Download 1,5 Mb.