189
havo namligi 65 %
± 15 %, atmosfera bosimi (750 ±30) mm s.u., ta’minlash
kuchlanishi nominalidan
±2 % o’zgarishi mumkin va boshqalar.
Agar asbob shu sharoitdan farqli bo’lgan
tashqi sharoitda ishlatilsa, hosil
bo’ladigan xatolik qo’shimcha xatolik deyiladi.
IV. Mohiyati, tavsiflari va bartaraf etish imkoniyatlariga ko’ra:
Muntazam xatoliklar;
Tasodifiy xatoliklar;
Qo’pol xatoliklar yoki yanglishuv.
Muntazam xatolik deb umumiy xatolikning takroriy o’lchashlar mobaynida
muayyan qonuniyat asosida hosil bo’ladigan, saqlanadigan yoki o’zgaradigan
tashkil etuvchisiga aytiladi.
Umumiy xatolikni quyidagicha tasvirlashimiz mumkin:
∆
m
∆
q
∆
t
O’lchash xatoliklari
Bunda :
∆
m
Muntazam
∆
t
Tasodifiy
∆
q
Qo’pol
Muntazam xatoliklarning kelib chiqish sabablari turli tuman bo’lib, tahlil
va tekshiruv asosida ularni aniqlash va qisman yoki
butkul bartaraf etish
190
mumkin bo’ladi.Muntazam xatoliklarning asosiy guruhlari quyidagilar
hisoblanadi:
Uslubiy xatoliklar;
Asbobiy (qurilmaviy) xatoliklar;
Sub’ektiv xatoliklar.
O’lchash usulining nazariy jihatdan aniq asoslanmaganligi natijasida uslubiy
xatolik kelib chiqadi.
O’lchash vositalarining konstruktiv kamchiliklari
tufayli kelib chiqadigan
xatolik asbobiy xatolik deb ataladi. Masalan: asbob shkalasining noto’g’ri
graduirovkalanishi
(darajalanishi),
qo’zg’aluvchan
qismning
noto’g’ri
mahkamlanishi va hokazolar.
Sub’ektiv xatolik - kuzatuvchining aybi bilan kelib chiqadigan xatolikdir.
