154
burchakning
tangensi
ox
musbat yarim o’q bilan
burchak
tashkil
qiluvchi
ОВ
qo’zg’aluvchan radius - vektor bilan ustma-ust tushuvchi to’g’ri
chiziq bilan tangenslar o’qi kesishadigan nuqtasining ordinatasiga teng bo’ladi
ya’ni,
,
(
y
AM
y
tg
)
y
(11)
birlik aylanaga y bilan
oy
musbat yarim o’qning kesishadigan nuqtasida
urinadigan va abstsissa o’qining yo’nalishi bilan bir xil bo’lgan o’qqa kotangenslar
o’qi deyiladi.
burchakning kotangensi
ox
musbat yarim o’q bilan
ox
burchak
tashkil qiluvchi
ОВ
qo’zg’aluvchan radius-vektor bilan ustma-ust tushuvchi to’g’ri
chiziq bilan kotangenslar o’qi kesishadigan nuqtaning abstsissasiga teng bo’ladi.
x=
ctg
,
(
х
СМ
)
х
(12)
y б)
+1 C M(x;1)
B
A
0 1 x=ctg
x
129-расм
Funksiya grafigini yasashniig turli usullari.
Koordinatli tekislik qanday
qurilishi haqida so‘zlab bergach, biz, qanday qilib har birining ordinatasi abssissga
teng ko‘p nuqtalar qurish to‘g‘risida
uy vazifasi beramiz, ya’ni x = u; bunday
yo‘nalishli qurishni bajarish uchun daftarning butun bir sahifasini birlik sifatida 1
sm, ya’ni daftardagi ikki katakcha olingan holda to‘ldirib chiqilishi kerak.
155
Keyingi darsda biz sinfni aylangan holda bu
topshiriqning bajarilishini
(bunday topshiriqni tekshirish qanchalar oson!) tekshirib chiqamiz va doska yoniga
bu topshiriqni eng yomon bajargan (harqalay, ba’zi bir nuqtalarni qura olgan)
o‘quvchini chaqiramiz. Biz u bilan doska yonida suhbatlashamiz va uning ishidagi
yana bir necha nuqtani topamiz. Shundan so‘ng nuqtalarni to‘ldirish uchun boshqa
o‘quvchilarni jalb etamiz. Ba’zan shunaqasi ham bo‘ladiki, ayrim o‘quvchilar
to‘g‘ri yo‘nalishni yasashga harakat qiladi. Ana shu yo‘nalishni o‘quvchi yoki
o‘qituvchining o‘zi doskada tasvirlaydi va o‘quvchilarni bu ifodalashni
daftarlariga ko‘chirib olishni iltimos qiladi.
Shundan so‘ng o‘qituvchi bunday ishlar grafik deb atalishini e’lon qiladi va
bundan keyin har kuni grafiklar uy vazifasi sifatida berilishini aytadi.
Buning
uchun o‘qituvchi alohida “Grafiklar uchun” deb nomlangan katakchali daftar
tutishni iltimos qiladi. Har bir grafik daftar varag‘ining
bir tomonida bajarilishi,
ikkinchi tomonida esa xatolarning to‘g‘rilanishi aks etishi kerak. Bu holatda ham
hamisha masshtab (miqyos) 1 sm.ni tashkil etishi kerak.
