10
Unga Qadimiy Gretsiya olimlari (m.a. VI –V asrlar) asos solishdi. Bu bosqich
matematika o’zini mustaqil ravishda o’z predmeti (son, shakl) hamda tadqiqot
metodlariga ega fan sifatida namoyon etganligi bilan izohlanadi. Keyinchalik
yangi fan – o’zining maxsus ramzlariga ega bo’lgan algebra yuzaga keldi.
Qadimgi mashhur masalalar – aylananing kvadrati, burchak bissektrisasi, kubni
ikkilantirish paydo bo’ldi, birinchi irratsional sonlar shakllantirildi. Yevklid
o’zining “Boshlanish” (“Ibtido”) asari orqali sonlar nazariyasiga asos soldi.
Arximed maydonlar va turli jism va shakllarning hajmini (jumladan, parabola
segmentlari maydonini, shar yuzasini, shar va paraboloid segmenti hajmini) topish
metodlarini ishlab chiqdi. Diofant esa musbat ratsional sonlar ko’proq bo’lgan
tenglamalar yechimini tadqiq qildi, ushbu bosqichda, shuningdek, geometriyaning
birinchi tizimli darsligi yaratildi.
Qadimiy Xitoy va Hindistonda ham matematika sezilarli darajada rivojlana
bordi. Xitoylik matematiklarni ko’paytma ayirmasini topish texnikasi va umumiy
algebraik metodlarni rivojlantirish ko’proq qiziqtirdi. Hind matematiklari esa
o’nlik nomerlarni (raqamlarni) fanga kiritish, noldan foydalanish, shuningdek,
nafaqat musbat ratsional sonlar, balki manfiy va irratsional sonlar bilan ishlay
oladigan algebrani keng rivojlantirishga munosib ulush qo’shganlar.
Arab mamlakatlari bilan savdo aloqalarining samarali yo’lga qo’yilishi
matematikaning yanada gullab-yashnashiga olib keldi: birinchi marta algebra
mustaqil fan sifatida bayon etildi; ko’plab geometrik masalalar algebraik shakl
oldi; ko’rib chiqish uchun trigonometrik funksiyalar, o’nli kasrlar hisoblab
chiqildi.
