Termiz davlat universiteti abdullayeva b. S., Djurayeva d. Sh., Djurakulova a. X. Matematika o




Download 3,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/120
Sana04.06.2024
Hajmi3,86 Mb.
#259909
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   120
Bog'liq
Termiz davlat universiteti abdullayeva b. S., Djurayeva d. Sh., (1)

Analiz va sintez metodi. 
Ta’rif.
Noma’lumlardan ma’lumlarga tomon izlash metodi analiz deyiladi. 
Analiz metodi orqali fikrlashda o’quvchi quyidagi savolga javob berishi 
kerak: «Izlanayotgan noma’lumni topish uchun nimalarni bilish kerak?» Analiz 
metodini psixologlar bunday ta’riflaydilar: «butunlardan bo’laklarga tomon izlash 
metodi analiz deyiladi». 
Fikrlashning analiz usulida har bir qadamning o’z asosi bor bo’ladi, ya’ni har 
bir bosqich bizga ilgaridan ma’lum bo’lgan qoidalarga asoslanadi.
Misol.
Quyidagi tenglama analiz metodi bilan yechilsin:
Bu tenglamaning yechimini topishning o’zi noma’lumdan ma’lumga tomon 
izlanish demakdir. Bu tenglama x > 3 va 
larda ma’noga egadir: 
Bunda x>3 bo’lgani uchun x
1
=1 yechim bo’la olmaydi, shuning uchun x
2
= 7 
yagona yechimdir. 
Ta’rif.
Ma’lumlardan noma’lumlarga tomon izlash metodi sintez deyiladi. 


38 
Sintez metodida fikrlashning bir bosqichidan ikkinchi bosqichiga o’tish 
go’yoki ko’r ko’rona bo’ladi, bu o’tishlar o’quvchiga noaniqroq bo’ladi.
Yuqoridagilardan ko’rinadiki, analiz sintez metodiga nisbatan ancha qulay 
metod ekan, chunki bunda o’quvchilar o’z mulohazalarni mustaqil ravishda 
asoslab isbotlashga doir misol va masalalarni yyechishlariga yordam beradi. 
Umuman olganda, analiz va sintez metodlari bir-biridan ajralmaydigan 
metodlardir. Masalan, teoremani analiz yo’li bilan isbot qilinsa, uni sintez metodi 
orqali tushuntiriladi, chunki bu metod ancha ixcham va maqsadga tomon tezroq 
olib keladigan metoddir. Fikrlarimizning dalili sifatida quyidagi misolni ham sintez 
metodi orqali yechamiz. 
Misol. x
1
= 7 va x
2
= 1 yechimlarni qanoatlashtiruvchi logarifmik tenglama 
tuzilsin. Bu yerda qo’yilgan savolning o’zi ma’lumdan noma’lumga tomon izlashni 
talab qilyapti, shuning uchun bu savolga sintez metodi orqali javob beriladi. Bu 
yerdagi bajarilishi kerak bo’lgan matematik jarayon ildizdan tenglamaga tomon 
olib boriladi. 
1) x
1
= 7 va x
2
= 1 yechimlarni qanoatlantiruvchi tenglamani quyidagicha 
tuzish mumkin: 
(x - 7)(x - 1) = 0, x
2
- 8x + 7 = 0. 
Ayniy almashtirish bajarish bilan quyidagi tenglamani hosil qilamiz: 
-6x-2x+9-2=0 ,
=2 
2x+2=
-6x+9, 
2x+2=

Lg(2(x+1)) = 2lg
Lg(2(x+1)) = 2lg(x-3) lg(x-3) 0 
Biz sintez metodi yordamida ma’lum bo’lgan x
1
= 7 va x
2
= 1 ildizlarni 
qanoatlantiruvchi
=2 ko’rinishdagi noma’lum tenglamani hosil qildik. 

Download 3,86 Mb.
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   120




Download 3,86 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Termiz davlat universiteti abdullayeva b. S., Djurayeva d. Sh., Djurakulova a. X. Matematika o

Download 3,86 Mb.
Pdf ko'rish