65
U A V I X K T R
C S
I N I
I
E
I
H H N G V N A D
R U D A A O T A
Raqam bo‘yicha ustunlar o‘zgartiriladi.
g
e
i
m
n
o
r
T
1
2
3
4
5
6
7
8
V
A
I
K
R
T
X
U
I
S
N
I
I
E
I
C
N
H
G
N
D
A
V
H
D
U
A
O
A
T
A
R
Qator bo‘yicha 4 tadan bloklarga bo‘lib,
simvollar ketma-ketligidagi
shifrlangan matnni olamiz. Shuni e’tiborga olish kerakki,
agar qatorda
ketma-ket ikkita bir xil harf kelsa, chap tarafdan kelayotgan harf birinchi
raqamlanadi, keyin esa ikkinchisi raqamlanadi va shifrlangan matn hosil
qilinadi. Natijada quyidagi shifrlangan matn hosil bo‘ladi:
VAIK RTXU ISNI IEIC NHGN DAVN DUAO ATAR
Shifrni ochishda teskari jarayon amalga oshiriladi.
Shifrlangan matnning ochilishini yanada
murakkablashtirish uchun u
qaytadan shifrlanishi mumkin. Bu usul
ikki tomonlama o‘rin almashtirish
shifri deyiladi. Bu usulda kalit sifatida ustun va qatordagi harflar
tartibidagi sonlardan foydalaniladi. Avvalam bor
kalit simvollariga qarab
jadval tuziladi va ochiq matn joylashtirilib chiqiladi. so‘ngra raqamlar
navbatma-navbat tartiblanib, avval ustun, keyin qatorlar o‘rni almashtiriladi va
jadvaldagi ma’lumot qator bo‘yicha o‘qilib, shifrlangan matnga ega bo‘linadi.
Masalan: «
