Yuqoridagi koefitsentlarni firma o„rganib chiqib, o„zi uchun qulay bo„lgan bozor tanlab oladi.
53
Bozorni to„liq egallash
9.2.-chizma
M1
M2 M3
M1
M2
M3
R1
R1
R2
R2
R3
R3
Bir segmentni qamrash
Mahsulot ixtisoslashuvi
M1
M2 M3
M1
M2
M3
R1
R1
R2
R2
R3
R3
Bozor segmenti ixtisoslashuvi
Tanlanma ixtisoslashuv
M1
M2 M3
R1
R2
R3
Bozorni to`lik egallash
Bu usullarga asoslanib, bozorni egallash bo„yicha 4 ta marketing strategiyasini
ajratish mumkin (9.3.-chizma)
:
- Ommaviy marketing
-
Tabaqalashgan marketing
- Markazlashgan marketing
- Diversifikatsiya
Ommaviy marketing deganda bozorni xamma segmentlari uchun yagona umumiy
tadbirlarni ishlab chikish va uni amalga oshirish tushuniladi. Ommaviy marketingda firma barcha
iste`molchilar uchun bir
xilda tovar ishlab chiqaradi, bir xildagi sotish va sotishni rag‟batlantirish
usullaridan foydalanadi. Ingliz va rus adabiyotlarida uni standartlashgan marketing strategiyasi deb
ataladi. Bu strategiyadan asosan juda mashxur tovar markasiga ega bulgan firmalar foydalanadi.
Buning ma`nosi shuki, unda firma bozorga bir tovar va bir xil marketing tadbirlari bilan chikadi.
Bu strategiya kam xarajat talab qiladi.
Tabaqalashgan marketingda firma bir nechta segment uchun tovarlar taklif etadi. Turli
xaridorlarga har xil tovarlar turlicha narxlarda taklif etiladi. Tabakalashgan
marketingda tovar va
marketing tadbirlari ayrim bozor segmentlariga moslashtirilgan bo‟ladi. Bu marketing
strategiyasidan asosan ommaviy iste`mol buyumlari ishlab chikariladigan firmalar foydalanadi.
Shuningdek, bu marketing strategiyasi yirik sarmoyaga ega bulgan firmalarga katta daromad
keltiradi. Chunki bunda bozorni bir necha asosiy
segmentlari kamrab olinib, realizatsiya xajmi
kattaligini ta`minlaydi.
9.3.-chizma
54
Markazlashgan marketing strategiyasida firma o„z imkoniyatlarini bozorning yirik bir
segmentiga qaratadi. Markazlashgan marketing fakat bitta bozor segmenti uchun tovar ishlab
chikarilgandagina foydalaniladi. Bu marketing strategiyasidan asosan aloxida xususiyatga ega
bulgan
tovarlar ishlab chikarganda, chegaralangan mablagga va imkoniyatga ega bulgan
firmalargina foydalanadi. Bunda sotish xajmi juda yuqori bulmaydi. Ammo, firma bozorda yaxshi
joylashib oladi.
Diversifikatsiya - marketing strategiyalarining eng zamonaviy uslublaridan biri bo‟lib, bir
necha tarmoklarga bir-ikki segmenti uchun tovar va marketing tadbirlarini ishlab chikish va amalga
oshirishdir. Bu marketing strategiyalarini tanlashda kuyidagicha omillar nazarda tutiladi: tovarni
xili; firmani ulchami (katta-kichikligi); bozordagi o‟rni;
mablaglari; bozordagi rakobatchilarini
o‟rni; tovar markasining mashxurligi.
