Masofaviy ta’limning afzalliklari va kamchiliklari.
Matematika darslarida masofaviy o‘qitishning qulayligi
.
Kelgusida maqsadga
muvofiq ravishda laboratoriya amaliyotlarini o‘tkazishni qisqartirish mumkin.
Matematika darslarida masofaviy o‘qitish nazorati. Bu o‘rganilayotgan
o‘quv materiallarini nazariy o‘zlashtirish natijalarini tekshirishdan iborat. Matn
haqiqatdan ham fan bo‘yicha juda ko‘p savollardan tashkil topgan bo‘lishi kerak
hamda har bir savol uchun bir nechta javob variantlari taklif etiladi. Talaba ular
orasidan to‘g‘ri javobni tanlashi lozim. Testlar o‘z-o‘zini tekshirishga yaxshi
mo‘ljallangan va individual mashg‘ulotlar uchun juda qulay.
Matematika darslarida masofaviy o‘qitish qatnashchilari ya’ni,
tinglovchilar, o‘quvchi-talabalar va o‘qituvchilar yetarli darajada tayyor bo‘lishlari,
93
ya’ni matematika darslarida masofaviy o‘qitishni o‘rganish usullaridan,
vositalaridan va tashkiliy shakllaridan foydalana bilishlari kerak. Shuning uchun
ham fundamental inshakltika tabiiy-ilmiy fan sifatida matematika darslarida
masofaviy o‘qitish ning ajralmas qismi bo‘lishi shart.
Oliy ta’lim sohasidagi o‘qitish usullari zamonaviy axborot vositalari bilan
boyitilishi natijasida ta’lim sifatining yanada ortishi kutilmoqda. Bu borada
matematika darslarida masofaviy o‘qitish usuli o‘qituvchi va o‘quvchi-talabalar
uchun ham qator qulayliklarga egaligi bilan alohida ahamiyatga egadir. Internet,
multimedia kabi texnologik usullar o‘quvchi-talabalar uchun zarur bo‘lgan o‘quv
materiallari, qo‘llanmalar asosida kompyuter dasturlari ishlab chiqish vazifasini
qo‘ymoqda. Zero, matematika darslarida masofaviy o‘qitish har qanday sohada
ham jahon ta’lim markazlarining uslubiy adabiyotlari, zamonaviy hamda so‘nggi
axborotlarni olish, jamlab foydalanish imkoniyatlarini beradi.
Matematika darslarida masofaviy o‘qitish usuli an’anaviy ta’lim shakllaridan
farq qiladi. U o‘quvchi-talabalarni o‘ziga qulay vaqtda, joyda va sharoitda o‘qitish
imkonini beradi. O‘quv kursiga bog‘liq bo‘lmagan holda shaxsiy va guruh talabi
asosida o‘quv rejalari ishlab chiqiladi. O‘qitish jarayonida o‘quvchi-talabalarga
ilmiy axborot va ma’lumotlar bo‘yicha markazlashgan tarmoq orqali o‘zaro
axborot almashinuvini joriy etish mumkin. O‘quv maydonlari, texnik va transport
vositalaridan samarali foydalanish, ma’lumotlarni yig‘ib, bir tizimga solingan
holda ifodalab berilishi va mutaxassislarni qayta tayyorlashda ham xarajatlarni
kamaytirishga erishishi kutilmoqda. Ta’lim-tarbiya berish jarayonida eng
zamonaviy axborot, telekommunikatsiya va texnologiyalardan foydalaniladi.
Masofaviy ta’lim o‘qituvchi mutaxassislarning ham vaqtini tejab, imkoniyati
darajasidan kelib chiqqan holda moddiy manfaatdorligini oshirish bilan mustaqil
ta’lim olish uchun keng sharoit yaratib beradi. Ta’lim sohasida erishilayotgan
yutuqlarning jahon ta’lim tizimi doirasida almashinuvini tashkil etish, bu sohadagi
yutuqlarni qo‘lga kiritishni ta’minlashi shubhasizdir.
94
Matematika
darslarida
masofaviy o‘qitish usuli mutaxassis
o‘qituvchilarning oldiga yangidan yangi dolzarb vazifalarni qo‘ymoqda. Chunki,
o‘quv materiallarini to‘ldirib borish, ijodiy yondashuv hamda yangiliklar bilan
malakasini oshirishlari va bu ko‘rsatkichlarni jahon ilmi yutuqlari bilan
muvofiqlashtirib borishlari talab etilmoqda. Bu o‘qitish usuli ta’lim talabiga asosan
o‘quvchi-talabaning o‘z ustida ishlashini tashkil etish, ko‘proq bilim olishga
intilishi, kompyuter bilan mustaqil ishlash va olgan bilimlaridan ijodiy
foydalanishini ta’minlaydi hamda olingan bilimlar maxsus o‘quv-uslubiy nashrlar,
testlar bilan tekshirilib, to‘ldirilishi mumkin.
Axborot texnologiyalarning keng miqyosda joriy etilishi bilan matematika
darslarida masofaviy o‘qitishni bir qator ijtimoiy ahamiyatga molik masalalarni
yyechishda ham joriy etish mumkin. Ta’lim sohasiga bo‘lgan fuqarolarning
ehtiyojlarini qondirishda qulayliklar yaratish bilan respublikamizning malakali
mutaxassislarga bo‘lgan talabi ham qondiriladi. Shuningdek, fuqarolarning ijtimoiy
va kasbiy faolliklarini oshirishga erishish mumkin. Xususiy tadbirkorlik bilan
mashg‘ul shaxslarning jamiyat hayotidagi faolligini mustahkamlab, ularning
dunyoqarashini boyitishga xizmat qiladi. Bu esa oliy ta’lim tizimida yig‘ilgan
ilmiy yutuqlar, mutaxassis xodimlar va ularning ishtirokida yurtimizning iqtisodiy
salohiyatini mustahkamlashdek ustuvor rejalarni amalga oshirish vazifasini
qo‘ymoqda.
Masofaviy ta’lim berish usuli respublikamiz sarhadlarini bosib o‘tib, MDH
va jahon miqyosidagi yirik ta’lim markazlari bilan muloqotda bo‘lib, ta’lim
olishning yangi zamonaviy yaxlit ta’lim imkoniyatini yaratishga xizmat qiladi.
Matematika darslarida masofaviy o‘qitish geografik jihatdan uzoqda
joylashgan maktablar va akademik ta’lim uchun mo‘ljallangan edi. Lekin,
zamonaviy axborotlar va telekommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi
ta’lim-tarbiya jarayonini uzoq masofadan turib amalga oshirishga yo‘l ochib berdi.
Natijada matematika darslarida masofaviy o‘qitish uslubi asosida o‘qitish tez vaqt
ichida Oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarida o‘qitishda yangi uslublarni qo‘llashga
95
yana bir turtki bo‘ldi. Matematika darslarida masofaviy o‘qitish bo‘yicha Xalqaro
Kengashning tahlillari shuni ko‘rsatmoqdaki, bugungi kunda jahon miqyosida 10
milliondan ortiq talaba shu uslub asosida ta’lim olishmoqda. AQShda shu uslub
asosida o‘qitish maqsadida yangi o‘quv markazlari barpo etilmoqda hamda ular
milliy kadrlarni zamon talablari asosida tayyorlash va qayta tayyorlash
afzalliklariga egadir.
Matematika darslarida masofaviy o‘qitishning quyidagi afzalliklari mavjud:
1.O‘qitishning ijodiy muhiti. Mavjud ko‘pgina uslublar asosida o‘qituvchi
ilm beradi, o‘quvchi- talabalar esa faqat berilgan materialni o‘qiydilar. Taklif
qilinayotgan matematika darslarida masofaviy o‘qitish asosida esa o‘quvchi-
talabalarning o‘zlari kompyuter axborotlar bankidan kerak bo‘lgan ma’lumotlarni
qidirib topadi va o‘zlarining tajribalarini boshqalar bilan yaxshi muloqotda
bo‘lishini ta’minlaydi hamda o‘z o‘rnida mehnat ta’limi olishini rag‘batlantiradi.
2. Mustaqil ta’lim olishning imkoniyati borligi. Matematika darslarida
masofaviy o‘qitish asosida ta’lim berish boshlang‘ich, o‘rta, oliy va malaka
oshirish bosqichlarini o‘z ichiga qamrab oladi. Tayyorgarligi turli darajada bo‘lgan
inspektorlar o‘zlarining shaxsiy dars jadvallari asosida ishlashlari va o‘zining
darajasidagi talabalar bilan muloqotda bo‘lishi mumkin.
3. Ish joyidagi katta o‘zgarishlar. Matematika darslarida masofaviy o‘qitish
asosida ta’lim berish turi millionlab insonlarga, hammadan ham ishlab
chiqarishdan ajralmagan holda ta’lim olayotgan yoshlar uchun qulay shart-
sharoitlarni yaratib beradi. Bunday uslub asosida o‘qitish kadrlarni tayyorlashda
muhim o‘rin tutadi.
4. O‘qitish va ta’lim olishning yangi va unumli vositasi. Statistik ma’lumotlar
shuni ko‘rsatadiki, matematika darslarida masofaviy o‘qitish asosida ta’lim
berish, ishlab chiqarishdan ajralgan holda o‘qish kabi unumlidir. Bundan tashqari,
matematika darslarida masofaviy o‘qitish asosida ta’lim olish Oliy o‘quv yurti
tomonidan qo‘yilgan chegaradan ham chetga chiqib ketadi. Bunday asosda ta’lim
olayotgan o‘quvchi-talabalarning boshqalardan ustunligi ularning eng yaxshi,
96
sifatli materiallar va o‘qituvchilar bilan ta’minlanishidadir. Ta’lim berish va
boshqarish uslubiyotiga asoslangan holda o‘qituvchi auditoriyada o‘qitish
shartlaridan holi bo‘lishi kerak.
| 