• Daryo o ‘zanidagi suv massasining vaqt birligi ichida bosib o ‘tgan masofasi suvning oqish tezligini ifodalaydi.
  • Daryo o'zanida tezlikning taqsimlanishi




    Download 46,03 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet48/120
    Sana08.02.2024
    Hajmi46,03 Mb.
    #153044
    1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   120
    Bog'liq
    28. Gidrometriya. Xikmatov F

    4.2. Daryo o'zanida tezlikning taqsimlanishi
    Suvning oqish tezligini o ic h ash suv sarfini aniqlashda, gidro­
    texnik inshootlami loyihalash va qurishda, shu bilan birga, qator 
    ilmiy-amaliy masalalami hal qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
    Ushbu mavzuda suvning oqish tezligiga ta ’rif berilib, so‘ngra tez­
    likni o ‘lchashning m aqsad va vazifalari, tezlikning jonli kesma b o ‘- 
    yicha taqsimlanishi, o ‘zanda suvning harakati rejimi turlari hamda 
    tezlikka ta’sir etuvchi omillar haqida m a’lumotlar keltiriladi.
    Daryo o ‘zanidagi suv massasining vaqt birligi ichida bosib
    o ‘tgan masofasi suvning oqish tezligini ifodalaydi.
    Tezlikni o ‘lchashdan k o ‘zlangan maqsad - suv rejimining 
    asosiy elementi hisoblangan suv sarfini aniqlashdan iborat. Xalq 
    x o ‘jaligining bir qancha tarmoqlarini rivojlantirish uchun suv 
    sarfini aniq bilish kerak b o ‘ladi. Buning uchun esa o ‘zandagi oqim 
    tezligini aniqlash talab etiladi. Turli gidrotexnik va suv x o ‘jaligi 
    inshootlarini loyihalash, qurish va ulardan foydalanishda ham 
    o‘zanda suvning oqish tezligini hisobga olish zarur b o ia d i. '
    Suvning oqish tezligi jonli kesma b o ‘yicha juda murakkab 
    taqsimlangan b o ia d i. Chunki o ‘zandagi suv massasi aksariyat 
    hollarda, turbulent rejimli harakatda b o ia d i. Turbulent rejimli 
    harakatning asosiy xossalaridan biri shuki, suv massasi dagi har bir 
    molekula vaqt birligi ichida ham y o ‘nalishini, ham tezligini 
    o‘zgartirib turadi. Umuman, suyuqliklar harakati 
    laminar
    va 
    turbu­
    lent
    rejimli harakatlarga b olin ad i. Laminar rejimli harakatda 
    suyuqlik massasini tashkil etuvchi qatlamlar va zarrachalar bir xil 
    yo‘nalishda o ‘zaro parallel harakat qiladi.
    86


    4.2-rasm. Daryo o ‘zanida tezlikning taqsimlanishi: 
    a) 
    ochiq o ‘zanlarda;
    b) 
    muz bilan qoplangan o 'zanlarda.
    0 ‘zanda suvning oqish tezligi suyuqlik betida kichikroq b o ‘lib, 
    ma’lum chuqurlikkacha ortib boradi va undan so‘ng yana 
    kamayadi. Tezlikning chuqurlik b o ‘yicha bunday taqsimlanishiga 
    liavo bilan suv yuzasi o ‘rtasidagi ishqalanish hamda harakat- 
    lanayotgan suv massasi bilan o'zan tubi orasidagi ishqalanish sabab 
    boiadi.
    Shamol suv beti tezligini oshirishi yoki kamaytirishi mumkin. 
    Oqim yo‘nalishi bilan shamolning yo‘nalishi mos kelganda suv 
    yuzasidagi tezlik ortadi, aks holda esa kamayadi.
    Jonli kesmada tezlikning taqsimlanish qonuniyatini o ‘rganish 
    maqsadida izotaxlar olkaziladi. Izotaxlar jonli kesmada bir xil 
    Iczlikdagi nuqtalarni tutashtiradigan egri chiziqlardir.

    Download 46,03 Mb.
    1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   120




    Download 46,03 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Daryo o'zanida tezlikning taqsimlanishi

    Download 46,03 Mb.
    Pdf ko'rish