39
natijalari maxsus daftarda qayd qilinadi Hosilni terish kunini aniqlashda, albatta
laboratoriya usulidan foydalanish lozim. Buning uchun daladagi uzumdan namuna
olib laboratoriyaga keltiriladi, bu erda uzumdagi qand-miqdori va titrlanadigan
kislotaliligi aniqlanadi.
Dala usuli. Dala sharoitida uzumdagi qand miqdorini aniqlash uchun bir navli
uzumzorning bir necha qatoridan soyalik darajasiga qarab har xil balandlikdagi
uzumdan 2-3 dona olinadi. Uzum donasidagi qand miqdorini aniqlash uchun uni
refraktometr prizmasi sirtida siqib bir necha tomchi Sharbat tomiziladi.
Refraktometr ko’rsatgan kattalikka harorat tuzatishini kiritib, uzum donasi
Sharbatidagi qand miqdorini foiz kattaligida hisoblanadi. Daladagi uzumning
qanddorligini aniqlash uchun ayrim uzum toklaridan olingan namunalar qand
miqdorini foizda hisoblanib, o’rtachasi olinadi.
Nazorat qilinadigan daladan namuna uchun uzum donalari etilish darajasiga
bog’liq holda turlicha miqdorda olinadi. Ayrim donalardagi qand miqdori bir-
biridan kam farq qilsa oz miqdordagi namunalar bilan chegaralanish, uzumning
etilganlik darajasi qay darajada aniq topilsa, olinadigan namunalar sonini ham aniq
bilib olish mumkin.
Keltirilgan shartlarga asosan, tekshirilayotgan daladagi uzumning etilish
darajasini aniqlash ushun 20—40 dona namuna olsa kifoya bo’ladi. Bir tekis
pishmagan daladan olinadigan namunalar sonini ko’paytirish mumkin.
Uzumning etilganligini dala usulida tekshirish oddiy, etarli darajada aniqlikka
ega bo’lgani uchun uni kimyoviy nazorat laboratoriyalarining amaliy faoliyatida
qo’llashga tavsiya etish mumkin.
