• Kislota- asosli titrlashda foydalaniladigan indikatorlar.
  • 1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi




    Download 1,5 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet27/103
    Sana13.12.2023
    Hajmi1,5 Mb.
    #117611
    1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   103
    Bog'liq
    BIJG’ISH MAHSULOTLARINI TEXNIK Ўқув қўлланма тайёр

    CH
    3
     COOH + OH
    ~
    = CH
     3
    COO+H
    2
     O 


    51 
    - ekvivalentlik nuqtasida muhitda CH
    3
    COON tuzi x osil bo’lib, uning gidrolizi 
    quyidagicha boradi: 
    CH
    3
     COOH + OH
    -
    = CO
    3
    COOH+OH
    ~
     
    Ko’rinib turibdiki, gidroliz neytrallashning teskari reaksiyasi ekan. Bunday holatda 
    titrlash natijasidagi reaksiya qaytar bo’lib oxirigacha etib bormaydi. Kislota va 
    ishqorning bir qismi eritmada erkin holda qoladi. Ekvivalentlik nuqtasida erkin 
    CO
    3
    COOH va NaOH miqdori teng bo’lib, bir-biriga ekvivalentdir. Shu bilan birga 
    asosan ionlangan CO
    3
    COOH molekulasi shaklidagi sirka kislotasi muhitga kam 
    miqdorda H
    +
    ionlarini beradi, o’yuvchi natriy esa tola dissosiasiyalanib eritmada OH" 
    ionlarining katta konsentrasiyasini tashkil etadi. Shuning uchun, titrlashni xlorid 
    kislotasi NC1 bilan titrlayotganimizdek pH=7 da tugatmasdan pH>7 da to’xtatish 
    lozim. 
    Xuddi shunday holni kuchsiz asos bilan kuchli kislotalarni titrlaganda ham 
    ko’ramiz: 
    Bunda NN gidrolizi natijasida [N
    +
    ] ionining to’planishi reaksiyaning ekvivalentlik 
    nuqtasini hosil qiladi. Demak, bu holda ekvivalentlik nuqtasida pH 7 dan kichik 
    bo’lishi kerak, 
    Kislota- asosli titrlashda foydalaniladigan indikatorlar. Ma’lumki neytrallash 
    reaksiyalari ko’zga ko’rinadigan, o’zgarishlar, masalan, rang o’zgarishi bilan sodir 
    bo’lmaydi. Shuning uchun ekvivalentlik nuqtasini aniqlash maqsadida muhitga 
    indikator qo’shishga to’g’ri keladi. 
    Ekvivalentlik nuqtasiga erishish muhitda ma’lum pH ni hosil qilish ekanligi haqida 
    yuqorida ta’kidlangan edi. Kislota asosli titrlash usulida pH o’zgarishi bilan rangi 
    o’zgaradigan moddalar indikator vazifasini o’taydi. Shuning uchun bu moddalarni 
    kislota asosli indikatorlar deb ataladi. Shuni ham e’tiborga olish lozimki, indikator 
    rangining o’zgarishi faqat pH gagina bog’liq bo’lib, reaksiyaga kiradigan moddalar 
    tabiatiga aslo bog’liq bo’lmaydi. 
    Indikatorlarga quyidagi talablar qo’yiladi: 


    52 
    1. pH ning bir-biriga yaqin kattaliklarida indikator rangi keskin farqlanishi 
    kerak. 
    2. Indikatorlarning rangi pH ning unchalik katta bo’lmagan oralig’ida keskin 
    o’zgarishi lozim. 
    3. Indikatorning rangi iloji boricha jadal o’zgarishi kerak. 
    4. Indikator rangining o’zgarishi uchun kislota yoki asosning miqdori shu darajada 
    kam bo’lishi kerakki, u analiz natijasiga salbiy ta’sir qilmasin. 
    5. Indikator rangining o’zgarishi to’la qaytar bo’lishi kerak. 
    Bu talablar indikatorlarni tanlashni chegaralaydi. Indikatorlik xususiyatiga ega 
    bo’lgan moddalar turining nihoyatda ko’pligiga qaramasdan ularning soni 20 dan 
    oshmaydi. Titrlashda indikatorlarni to’g’ri tanlash katta ahamiyatga ega. 
    Sharobchilikda kislota-asosli titrlashda indikatorlardan fenolftalein, lakmus 
    (azotlitmin), alizarin, timolftalein, qizil va to’q sariq metil va shu kabilar ko’p 
    ishlatiladi. 

    Download 1,5 Mb.
    1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   103




    Download 1,5 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

    Download 1,5 Mb.
    Pdf ko'rish