42
sovuq oqimlarning faoliyati bilan bog'liq. Orol yuzasining deyarli 75 5 ni materik
muzliklari bilan qoplagan muzlik yuzasining katta qismi dengiz sathidan 2000 m
balanda joylashgan. Muz qoplamining o'rtacha qalinligi 1600 m qalin joyi 3500 m
ga yetadi orolda materik muzliklarning vujudga kelishiga asosiy
sabab shimoliy
yarim sharda Niogen va Antropogen oralig'ida iqlimning sovib ketganligidir. Muz
ostida Relyef ancha to'siq bo'lib balandligi uning markazida 100 m dan oshmaydi.
Ammo orolning chekkasidagi muzdan holi hududlarda tog' tizmalari mavjud.
Orolda alp tipli Relyef shakllari ustunlik qiladi. Orolning eng baland nuqtasi 3700 m
Gunbyorn cho'qqisi hisoblanadi. O'lka iqlimi sovuq markaziy qismida harorat 100
dan 550 gacha o'zgaradi qishda 680 gacha tushishi mumkin. Hatto iyulda 280 S
sovuq bo'ladi, yog'in miqdor 1000-2000 mm atrofida bo'ladi. Orolning muzdan holi
yerlarida o'simlik qoplami tundraga hos bo'lsada uning shimoliy hududida o'simlik
kam. Orolda mox va lishayniklarning 600 turi uchraydi. O't o'simliklardan qutb
lolaqizg'aldog'i toshyorar ayiqtovon kabi o'simliklar balandligi 2-3 m keladigan
qayin zirk archa qarag'ay o'sadi. Hayvonlardan qo'ybuqa karibi bug'isi saqlanib
qolgan dengiz sohillarida oq ayiqlar anchagina ko'pdir.
Kanada Artika arxipalagi hududi Butiya va Melvill
yarim orollari bilan
birgalikda 1,5 mln km2 bo'lib Baffin yeri, Elsmir va Viktoriya orollari o'lkaning
yirik orollari hisoblanadi. Arxipalag orollari yaqinida materikdan ajralgan bo'lib u
yerdagi qator bo'g'ozlar dengiz suv ostida qolgan qadimgi daryo vodiylarning o'rni
hisoblanadi. Relyefda to'rtlamchi davr va hozirgi zamon muzliklarining ta'siri
seziladi. Bu arxipalag g'arbida muzliklarning yo'qligi iqlimning quruqligi va mutloq
balandlikning kichikligi bilan bog'liqdir. O'lka iqlimi hamma joyda keskin
kontinental sovuqligi bilan harakterlanadi. Yozda harorat +100
dan past kunduzgi
+210 +240 gacha yetadi.
