• Shimoliy Amerika iqlim. Iqlim mintaqa va iqlim olkalari.
  • MAVZU: MATERIK IQLIMI, IQLIM MINTAQA VA O'LKALARI




    Download 326,56 Kb.
    bet26/75
    Sana22.12.2023
    Hajmi326,56 Kb.
    #126532
    1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   75
    Bog'liq
    O\'zbekiston respublikasi oliy va o\'rta maxsus ta\'lim vazirligi t-fayllar.org

    MAVZU: MATERIK IQLIMI, IQLIM MINTAQA VA O'LKALARI
    REJA: 
    1.
    Materik iqlimining shakllanishi haqida ma'lumot.
    2.
    Iqlim mintaqa va o'lkalariga umumiy tavsif.
    3.
    Iqlimga ta'sir etuvchi omillar.
    Adabiyot : 
    1.
    T.V.Vlasova «Materiklar tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi»
    nashriyoti 1983 y. 20-29 betlar.
    2.
    T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Toshkent 1986 g.
    3.
    O.Mo'minov «Materiklar tabiiy geografiyasi studentlarning mustaqil ishlari»
    Toshkent «O'qituvchi» nashriyoti 1977 y.
    Shimoliy Amerika iqlim. Iqlim mintaqa va iqlim o'lkalari. 
    Shimoliy Amerika atrofdagi orollari bilan birgalikda 870 va 70 shimoliy
    kengliklar orasida joylashgan ya'ni shimoldan janubga tomon shimoliy yarim
    sharning ekvatorial mintaqadan boshqa barcha mintaqalar kesib o'tadi. Materikning
    eng keng va yahlit qismi subartika va mo''tadil mintaqalarida kichikroq qismi esa
    subtropik mintaqalarda joylashgan eng to janubiy qismi tropik va subekvatorial
    mintaqalardadir. Artika mintaqasiga asosan orollar kiritiladi Materikning kengligi
    bo'yicha bunday joylashganligi uning shimoliy va janubiy qismlarining isishidagi
    katta shimoliy qismi yozgi va qishqi radiasiya sharoitidagi katta tafovutlarga olib
    keladi. Yillik yalpi quyosh radiasiyasi miqdori janubiy g'arbda 180 k sm2
    Kanadaning shimoliy qismida 80 k sm2 o'zgaradi. Shimoliy Amerikada yer
    yuzasidagi asosan orografik elementlarning submeredional yo'nalishda ekanligi
    sharqiy tomondan katta orografik to'siqlar bo'lmagan Atlantika okeani tomonidan
    havo massalarining kirib kelishiga qulaylik tug'diradi. Materik g'arbdagi kordilera
    tog'lari esa havo massalarining Tinch okean tomonidan materik ichkarisiga kirib
    kelishiga to'siqlik qiladi. Materik o'rta qismida shimoliy muz okeani bilan Meksika
    qo'ltig'i orasida tekisliklarning mavjudligi va orografik to'siqlarni yo'qligi yilning
    havo almashunuviga imkon beradi.
    Atlantika okeanida uning shimoliy va janubiy qismining isishidagi tafovutlarni
    bir-biri bilan Nyufaunlend rayonida uchrashuvchi iliq Golfistrum va sovuq Labrador
    oqimlari yanada kuchaytiradi. Shimoliy Amerika katta qismida havo massalari
    asosan g'arbdan sharqqa tomon harakat qiladi lekin materikning g'arbiy qismidagi
    murakkab orografik tuzilmalar Tinch okeanidan keluvchi oqimlarni okean sohili va
    Kordilera tog'larining g'arbiy hududlarga ko'proq miqdorda yog'in tushishiga sabab
    bo'ladi. Materikning ichki rayonlari kontinental havo shakllangan hududlar
    hisoblanadi. Shu sababli materik mo''tadil mintaqasining Atlantika bo'yi uchun yil
    bo'yi siklonlar ta'siri bo'lishi harakterlidir. Materikning shimoliy qismida Kanada
    va Alyaskaning katta qismida 200 dan 240 S gacha Kanada Artika arxipelagi
    orollarida 360 S dan Grelandiya markazida 440 S gacha yetadi. Shu davrda
    materikning janubida yanvar oyining harorati musbat bo'lib Q200 S dan Q240 S
    gacha yetadi. Materik deyarli butun Alyaskani Gudzon qo'ltig'ining katta qismini va



    38
    Labrador yarim orolining shimolini o'z ichiga oluvchi katta qismi subartika iqlim


    mintaqasida joylashgan.
    Artika iqlim mintaqasiga esa materikning shimoliy sohili va unga yondosh
    orollar kiritiladi materikning eng kam parchalangan qismi ya'ni janubiy chegarasi
    Kolumbiya daryosi quyar qismidan sharqda 400 shimoliy kenglik yaqinidagi o'tadi.
    Mu'tadil iqlim mintaqasining sharqiy qismi dengiz iqlimiga mansub bo'lsa ichki
    qismlari quruq iqlim oblastiga kiritilsa eng g'arbiy qismlari yog'in miqdorini ko'p
    olganligi sababli dengiz iqlim oblastiga kiritiladi. Florida yarim orolidan g'arbda
    to Kaliforniya yarim oroligacha bo'lgan katta hududni subtropik iqlim m intaqasi
    egallaydi. Tropik iqlim mintaqasi 280 - 300 shimoliy kenglikdan janubda
    joylashgan bo'lib, bu mintaqada iqlim asosan Tinch va Atlantika okeanidagi yuqori
    bosim oblastlari belgilaydi. Subekvatorial iqlim mintaqasi materikning eng janubiy
    hududlarni egallagan bo'lib yozda ekvatorial musson shamollari ko'plab yog'in
    keltiradi bular asosan tinch okeanidan kirib keluvchi yog'inlar hisoblanadi.
    Savol:
    1.
    Materik iqlimlariga ta'sir etuvchi omillar nimadan iborat?
    2.
    Iqlim mintaqa va o'lkalar qanday tajribada joylashgan ?

    Download 326,56 Kb.
    1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   75




    Download 326,56 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    MAVZU: MATERIK IQLIMI, IQLIM MINTAQA VA O'LKALARI

    Download 326,56 Kb.