MAVZU: MATERIK ORGANIK DUNYOSI. MATERIKDA HALQLAR

Download 326,56 Kb.
bet	28/75
Sana	22.12.2023
Hajmi	326,56 Kb.
	#126532

1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 ... 75

Bog'liq
O\'zbekiston respublikasi oliy va o\'rta maxsus ta\'lim vazirligi t-fayllar.org

MAVZU: MATERIK ORGANIK DUNYOSI. MATERIKDA HALQLAR
REJA:
1.
Materik organik dunyosining shakllanishi.
2.
Materik inson faoliyati.
Adabiyotlar:
1.
T.V.Vlasova «Materikov tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi»
nashriyoti 1983 y. 38-57 betlar.
2.
T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Toshkent 1986 god.
3.
A.Qozoqov «Okeanlar tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi» nashriyoti
1992 y.
4.
O.K.Leontev «Fizicheskaya geografiya Mirovoga okeana» Moskva Izdatelstva
«Prosvesheniya» 1982 god.
Materikda tuproq va o'simliklar tarqalishi hamda o'ziga hosligi eng
avvalo uning rivojlanish tarixi bilan bog'liq materik florasida shimoliy hududlarida
Yevrosiyoga o'xshashlik ustun bo'lsa uning janubiy hududida janubiy Amerikaga
o'xshashlik seziladi. Shimoliy Amerika o'simliklarning tarqalishi iqlimning kanazoy
erasidagi o'zgarishlari ta'sirida shakllanib boshlagan. Tuproq va o'simlik
qoplamining materik bo'ylab tarqalishi asosan materik shakli orografiyasi va iqlim
sharoiti kabi omillarga bog'liqdir. Shimoldagi tundra o'rmon tundra va tayga
o'rmonlari asosan geografik kenglik yo'nalishida joylashgan bo'lsada janubda
zonalik Atlantika okeani sohilidan materik ichkarisi tomon o'zgarib boradi. Bunga
asosiy sabab yog'in miqdorining materik ichkarisi tomon o'zgarib borishidir.
Materikda tabiat zonalari quyidagi tartibda joylashgan.
1. atika muz sohillari zonasi.
2. Tundra zonasi.
3. O'rmon tundra
4. O'rmonlar zonasi.
5. Doimiy yashil subtropik o'rmonlar.
6. O'rmon dasht va dashtlar.
7. Chala cho'l va cho'llar.
8. Doimiy yashil sernam o'rmonlar zonasi.
Materikning shimoliy katta hududi galaktika zoogeografik oblastiga mansub
bo'lib hayvonot dunyosiga uning tarqalishida Yevrosiyo materigiga o'xshashlik
seziladi. Bunga asosiy sabab shimoliy Amerikaning shimoliy g'arbiy va Osiyoning
shimoliy sharqiy hududlarida geologik tutash bo'lganligidir. Mana shu hududda
hayvonlar har ikkala materikka tarqalgan keyinchalik materikda alohida rivojlanishi
ularda bir-biriga o'xshamaydigan hayvon turlarining paydo bo'lishiga olib keladi.
Bular asoan iqlimning o'zgarib borishi bilan tarqalgan shimolda asoan sovuq
iqlimga moslashgan hayvonlar uchratilsa janubga bogan sari esa ular
mo''tadillashib borayotgan iqlimga moslashgan hayvon turlari keng tarqalgandir.
Materikda asosan tub joy aholisi indeslar va eksiomuslar Yevropalik
istilochilarning avlodlari Yevropa va Osiyodan borgan muhojirlar va negirlardan
iborat. Materikka Osiyoning shimoliy sharqdan Mongoloid irqiga mansub bo'lgan
aholi kirib kelgan va bu yerda alohida Amerika tog'ini hosil qiladi. Ana shu

41
shimoliy va janubiy Amerikaning tub joy aholisi indeslarning ajdodlari

hisoblanadi. Ular materikning g'arbiy sohillaridan janubga tomon so'ngra materik
ichkarisiga tomon kirib borganlar. Eksiomuslar shimoliy Amerika tub joy
aholisining alohida guruhlarini tashkil etadi. Hozirda ular asosan Alyaska yarim
orolida makkenzi daryo havzasida Kanadaning Artika sohillarida va grelandiya
orolida yashaydilar.
Savol :
1.
Markaziy muz okeanini boshqa okeanlardan farqi nimada ?
2.
Materikda halqlarning paydo bo'lishi haqida nimalarni bilasiz?

Download 326,56 Kb.

1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 ... 75

Download 326,56 Kb.