52
shimoliy qismi subekvatorial iqlim mintaqasida joylashgan. Janubiy yarim sharning
subekvatorial mintaqasiga Braziliya tog'ligining
shimoli va Amazonka past
tekisligining janubiy qismi kiradi. Shimoliy va janubiy yarimsharning
subekvatorial mintaqalari sharqda o'zaro tutashadi. Tinch okean sohilining
ekvatordan to 4-50 j.k gacha bo'lgan qismi ham subekvatorial mintaqaga kiradi.
Subekvatorial iqlimning o'ziga xos hususiyati ya'ni yog'inlarning mavsumiy
taqsimlanishi bu teritoriyaning barcha qismida yaqqol aks etgan.
Janubiy
yarimsharda Braziliya tog'ligi Amazonka daryosining quo'i
oqimida ekvatorial
mussonlar bilan bog'liq yog'ingarchilik davri tahminan dekabr oyidan may
oyigacha davom etadi bunda yog'in miqdori ekvatorga tomon orta boradi.
Shimolda yog'ingarchilik davri may oyidan dekabr oyigacha davom etadi. Qishda
passat kirib kelganda yog'in yog'maydi. Braziliya tog'ligi sohilining iliq okeanidan
passatlar kirib kelib tog'larga uriladigan shimoliy qismidagina qishda ham
yomg'ir yog'ib turadi o'rtacha yillik harorat Q280 Q 300 gacha yetadi. Janubiy
Amerika janubiy yarimshargina tropik iqlim mintaqasiga kirib boradi. Braziliya
tog'larining sharqiy va janubiy sharqiy qismlari sernam passat iqlimi oblastda
joylashgan bo'lib bu yerda Atlantika okeanidan esuvchi tropik havo oqimlari yo'l
bo'yi yog'in keltiradi. Nam havo tog'lar yon bag'ridan yuqoriga ko'tarilar ekan.
Shimolga ro'para qismida ko'plab yog'in beradi. Bu iqlim yog'inlar rejimi va namlik
miqdoriga ko'ra Amazonka past tekisligiga o'xshash biroq eng issiq oy bilan eng
sovuq oy temperaturasi farqining ancha kattaligi bilan harakterlanadi.
Tropik
mintaqaning materik ichkarisidagi qismida iqlim qirg'oqlar bo'ylab yog'inlar
maksimumi yozga to'g'ri keladi va qishqi quruq fasl yaqqol aks etgan. Tinch okean
sohilining 50 j.k. bilan 300 orasidagi qismi qirg'oq cho'llari va chala cho'llar iqlimi
oblastidir. Bu iqlim mintaqa Atakama cho'lida eng yaqqol aks etgan. Atakama cho'li
Tinch okean maksimumining sharqiy chekkasi va temperatura inversiyasi
ta'siridadir temperatura ineversiyasi yuqori kengliklardan har doim nisbatan sovuq
havoninng kuchli Peru oqimining sovuq suvlarining oqib
kelib turishi natijasida
xosil bo'ladi. Havo namligi 80 % ga yetgani holda yog'inlar juda kam.
Subtropik iqlim mintaqasi 300 400 janubiy kengliklar joylashgan bo'lib
Braziliya tog'ining janubiy Pampaning sharqiy hududlari nam subtropik
hisoblanadi. Yozda yog'inlar shimoliy sharqiy musson tarzida kirsa qishda esa
janubda siklon faoliyatidan vujudga keladi. Qish iliq bo'lib o'rtacha harorat 100 S.
Ayrim hollarda janubdan sovuq havoning kirib kelishi haroratning 00 S dan pasayib
ketishiga olib keladi. YOg'in miqdori 500 mm dan oshmaydi shuning uchun bu
hududda quruq subtropik oblast vujudga keladi.
Savol:
1.
Materikda qaysi iqlim mintaqalar shakllangan?
2.
Materikdagi mavjud iqlim mintaqalarda
nima uchun iqlim oblastlari
ajratilgan?
