Vbob. ICH K I Y O N U V DVIGATELLARIDA S O D IR
B O ‘LADIGAN JARAYONLAR
Dvigatelning eng katta q u w ati, burovchi m om enti,
uning
tejamliligi, yeyilishga chidamliligi va boshqa ish ko‘rsatkichlari
ayrim sikl davomida sodir b o ‘ladigan jarayonlarning borish
xarakteriga bog‘liq.
Dvigatellarning yangi konstruksiyalarini yaratishda tajriba-
lar orqali aniqlangan va dvigatelning ayrim ko‘rsatkichlariga
ham da ularda sodir b o ia d ig a n jarayonlarga ijobiy t a ’sir ko‘rsa-
tadigan omillarni hisobga olish zarur.
Quyida dvigatellarda sodir boMadigan
jarayonlar va ularga
ta’sir etuvchi omillarning tahlilini ko ‘rib chiqamiz.
5.1. GAZ A LM A SH IN ISH JARAYONI
Kiritish va chiqarish jarayonlarining
xarakteristikalari
Kiritish ja ra y o n id a silin d r ichiga
yonu vchi a ra la s h m a
(karburatorli dvigatellarda) yoki havo (dizelda) kiritiladi.
Silindr ichiga yonuvchi a ra lash m ani yoki havo ni k o ‘p
miqdorda kiritish uchun porshen sekin harakat qilishi, silindr-
da qoldiq gazlar b o ‘lmasligi, kiritish
klapanlarining kesim
yuzalari katta b o ‘lishi, issiqlik tarqaladigan yuzalarning tem pe
raturasi tashqi muhitning temperaturasiga teng bo ‘lishi lozim.
Bunday sharoitda silindrga kirgan havo yoki yonuvchi aralash
ma porshen p.ch.n. ga etganida silindr hajmini to ‘liq qoplaydi
va uning bosimi ham da temperaturasi atmosferanikiga teng-
lashadi.
Silindr ichiga kiradigan havo massasining eng k o ‘p
nazariy
miqdori quyidagicha aniqlandi:
G
o
=
■ P o >
ks;
bu yerda
Va — silindrning to ‘la hajmi, m 3;
50
po
— h a v o n in g n o r m a l b o s im va te m p e r a t u r a d a g i
zichligi, kg/m 3.
Amalda kiritish jarayonida yuqorida ko ‘rsatilgan sharoit-
larni yaratib b o ‘lmaydi, chunki real dvigatellarda porshen
m a ’lum tezlikda harakatlanadi va silindrda albatta qoldiq
gazlar
b o ‘ladi.
5.1-rasmda to ‘rt taktli karburatorli dvigatelning kiritish siste-
masida aw al havo, so‘ngra yonuvchi aralashmaning harakat
sxemasi ko‘rsatilgan. Havo kiritish sistemasiga tashqi
muhitdan
po bosim va T
0
temperatura bilan kiradi.
Havo tarkibida ham m a vaqt chang zarrachalari b o ‘ladi va
bunday havoni silindrga kiritishdan oldin tozalash zarur. Silindr
devorlari, porshen halqalari va boshqa
detallarning tez yeyi-
lishiga chang sabab bo ‘ladi. Havoni changdan tozalash uchun
havo tozalagichlar (havo filtrlari) ishlatiladi. Havo tozala-
gichlarda tozalangan havo karburator diffuzoridan katta tezlik
da o ‘tib, to ‘zitgichdan chiqayotgan yonilg‘i
bilan aralashadi
va yonuvchi aralashma hosil qiladi.
P, MPa
P o
H a vo
Yonuvchi
aralashm a
To'qnashuvlar
