bu
yerda A = ~ ^ j kkal/kG • m; L, — kG • m va Gi — kkal.
Haqiqiy siklning indikator f.i.k. nazariy siklning termik
f.i.k. ga qa n ch a lik yaqin b o ‘lsa, h aqiqiy sikl sh u n chalik
mukammal tashkil qilingan bo ‘ladi. Sikllar nisbiy f.i.k.
bilan solishtiriladi. Hozirgi dvigatellarda
rjn = 0,65... 0,80 ga
teng. D em ak, haqiqiy sikllarda issiqlikdan
foydalanish darajasi
nazariy sikllarnikiga nisbatan past b o ‘lib, 65—80% ni tashkil
qiladi.
4.2. ТО ‘КТ ТАКТЫ DVIGATELNING ISH SIKLI
Zamonaviy avtomobil dvigatellari ikki va to ‘rt taktli sikllarda
h a m d a y u k la m a va te z lik r e jim la rin in g k eng k o 4 a m d a
o ‘zgarishlari bilan ishlaydi. Quyida avtomobil dvigatellariga
xos b o ig a n sikllarning ishini ko‘rib chiqamiz.
Karburatorli dvigatel
K a rbu rato rli dvigatellarda tirsakli v alning ay lanishlar
chastotasi 6000—8000 min*1 ga teng bo ‘lib, ularning siklda ish
bajarishi uchun juda qisqa vaqt (0,15—0,02s) ajratilgan. Shu
qisqa vaqt ichida silindrga yonuvchi aralashma kirishi,
siqish
jarayoni sodir boNishi, yonilg‘i bugManishi va havo bilan
aralashishi, uchqun berilishi,
aralashma yonishi, ish bajarilishi
va ishlatilgan gazlar atmosferaga chiqarib yuborilishi kerak.
Siklning samaradorligini oshirishda yonish jarayoniga katta
ahamiyat berish kerak, chunki bu jarayon qanchalik to ‘g‘ri
tashkil qilinsa, siklda shuncha katta ish bajariladi.
4.1-rasmda to ‘rt taktli karburatorli
dvigatelning indikator
diagrammasi p—
diagrammaning /7—К koordinatalar sistemasida qayta qurilgani
4.2-rasmda ko‘rsatilgan. Bu dvigatelda kiritish klapani ochila
boshlashi (1-nuqta) bilan karburatorda hosil bo ‘lgan yonuvchi
aralashma silindr ichiga kiradi va
bu jarayon kiritish klapani
45
yopilganda tugaydi (2-nuqta). Bu jarayon kiritish jarayoni deb
ataladi. Kiritish jarayoni davomida havo va yonuvchi aralashma
dvigatelning kirish y o ‘lida (h avo to z alag ic h , k a rb u ra to r,
drossel-qopqoq, kiritish klapani)
qarshiliklarga duch keladi,
natijada uning bosimi kamayadi.
Dvigatel silindriga tushgan yonuvchi aralashm a ilgarigi
sikldan qolgan yonish mahsulotlari bilan aralashib ish ara-
lashmasini hosil qiladi. Shuni aytib o ‘tish kerakki, 1-nuqtada
klapan yu. ch. n ga 5—20° yetmasdan ochilib, 2-nuqtada p.
ch. n dan 40—70° o ‘tgandan so‘ng yopiladi.
Siqish jarayoni 2-nuqtadan, ya’ni
kiritish klapani yopilishi
bilan boshlanadi. Ish aralashmasining tem peraturasi issiqlik
P, M P a
30
- c
4.2-rasm.
