16
𝜀
𝐿
=
𝐿
1
−𝐿
0
𝐿
0
=
𝛥𝐿
𝐿
0
;
(1.12)
(1.7)-(1.9) va (1.10)-(1.12) tenglamalar o‘zaro quyidagicha bog‘lanadi:
η =
𝐻
1
𝐻
0
=
𝐻
0
−𝛥𝐻
1
𝐻
0
= 1 − ε
n
; (1.13)
β =
𝐵
1
𝐵
0
=
𝐵
0
−𝛥𝐵
1
𝐵
0
= 1 + ε
B
; (1.14)
λ =
𝐿
1
𝐿
0
=
𝐿
0
−𝛥𝐿
1
𝐿
0
= 1 − ε
L
; (1.15)
Kichik deformatsiya darajalarida katta aniqlik bilan quyidagini yozish
mumkin:
ε
B
+ ε
n
− ε
n
= 0
(1.16)
Katta deformatsiya darajalarida quyidagi ifodadan foydalaniladi:
ln
𝑙
1
𝐿
0
+ ln
𝐵
1
𝐵
0
− ln
𝐻
0
𝐻
1
= 0, (1.17)
bu yerda har bir qo‘shiluvchi o‘zida mos keluvchi yo‘nalishda haqiqiy
, yoki
logarifmik deformatsiyani
taqdim qiladi.
Texnologik hisoblashlarda tayyorlanmaning
deformatsiyasini baholash
uchun ko‘pincha cho‘zish koeffitsienti va nisbiy siqilish darajasidan
foydalaniladi. Yoyilgan mahsulot pogono-metrlarda
topshirilishini hisobga
olish bilan prokatlashda tayyorlanmaning uzunligi necha martaga oshganligini
ko‘rsatuvchi cho‘zish koeffitsienti unda tayyorlanmaning
kengayishi hisobga
olingan quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
17
𝜆 =
𝐹
0
𝐹
1
, (1.18)
Bu yerda
F
0
va F
1
– mos ravishda prokatlashdan oldin va keyin polosaning
ko‘ndalang kesimining maydoni.
Shuningdek ko‘ndalang kesimning maydoni
orqali nisbiy siqilish
darajasini ham baholash mumkin:
ε =
𝐹
0
−𝐹
1
𝐹
0
100%,
(1.19)
Agar prokatlash bir necha marta o‘tish bilan amalga oshirilsa, u holda λ
sum
yig‘indi
cho‘zish koeffitsienti har bir o‘tishdan keyingi cho‘zish
koeffitsientining ko‘paytmasi sifatida aniqlanadi:
𝜆
𝑠𝑢𝑚
= 𝜆
1
𝜆
2
𝜆
3
· … . .· 𝜆
𝑛−1
𝜆
𝑛
, (1.20)
bu yerda
n – prokatlashda o‘tishlar soni.
