28
𝑆
𝑂𝑇
orqada qolish ushbu formula orqali hisoblanadi:
𝑆
𝑂𝑇
= (𝑣
𝐵
𝑐𝑜𝑠𝛼 − 𝑣
0
)/(𝑣
𝐵
𝑐𝑜𝑠𝛼). (1.37)
Ilgarilab ketish va orqada qolish tengliklari o‘zaro bog‘liq bo‘lib,
ularning
birini bilgan holda ikkinchisini aniqlash mumkin.
𝑆
𝑂𝑇
=
𝑣
𝐵
𝑐𝑜𝑠𝛼−𝑣
1
/𝜆
𝑣
𝐵
𝑐𝑜𝑠𝛼
,
𝑣
1
qiymatini oddiy o‘zgartirishlarga almashtirgandan so‘ng
𝑆
𝑂𝑇
= 1 − (1 + 𝑆)/(𝜆𝑐𝑜𝑠𝛼). (1.38)
Prokatlash nazariyasida asosiy e’tibor ilgarilab
ketishni tadqiqot qilishga
qaratiladi. Bu ilgarilab ketish eksperimental va analitik jihatdan kechikishdan ko‘ra
osonroq aniqlashi bilan izohlanadi.
Boshqa tomondan,
bu bir qator amaliy
muammolarni hal qilish uchun zarur bo‘lgan ilgarilab ketish miqdori, jo‘valardan
polosa chiqish tezligini aniqlash zarur bo‘lganda. Agarda ilgarilab ketish ma’lum
bo‘lsa, qolib ketishni formuladan aniqlab olish qiyin emas (1.38).
Ko‘plab tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, prokatlashning ko‘p hollarida ilgarilab
ketish 1-10% ichida bo‘ladi, ya’ni uning son qiymati katta emas.
Qolib ketishga
kelsak, u juda ko‘p bo‘lishi mumkin, masalan, 20-30% yoki undan ortiq bo‘lishi
mumkin. Bu son ko‘rinishida ko‘ramiz.
Vaholanki, 𝑆 = 0,05 (5%); cos 𝛼 =
0,92 (𝛼 = 23 ∘);𝜆 = 1,5;
shunda
formula
bo‘yicha
(1.38)
𝑆
𝑜𝑡
= 1 −
1,05 (1,5 ∙ 0,92)
⁄
= 0,24, ya’ni 24%.
(1.38) formuladan ko‘rinib turibdiki, qolib ketish qiymati asosan
𝜆 cho‘zilish
koeffitsiyenti
ga bog‘liq (omillar 1+
S va
cos𝛼 birlikka yaqin va ozgina o‘zgaradi):
tortishish koeffitsiyenti baland bo‘lsa, qolib ketish shuncha ko‘p bo‘ladi.
