zaifligidadir (10
-4
-10
-5
Vt). Sezgichlardan chiqadigan
bunday signal avtomatik
sistemalardagi ijrochi elementlarni ishga tushira olmaydi.
Signal kuchaytirgichlar tashqi energiya manbaining turiga qarab elektrik,
pnevmatik, gidravlik va boshqa turlarga bo’linadi. Bunday kuchaytirgichlar statik
holat tavsifi vа kuchaytirish koeffisientlari bilan bir-biridan farq qiladi. Kuchaytirish
koeffisienti vа tashqi energiya manbaining quvvati kuchaytirgichlarni tavsiflovchi
asosiy parametrlar hisoblanadi. Kuchaytirish koeffisienti quyidagicha ifodalanadi:
k
= X
ч
/
Х
k
(1)
bunda X
ч
-kuchaytirgichning chiqishidagi signal, X
k
- kuchaytirgichning
kirishidagi
signal. Elektrik signal kuchaytirgichlarning kuchaytirish koeffisienti signalning
quvvati Р, toki 1 yoki kuchlanishi U orqali ifodalanishi mumkin, ular mos ravishda
quvvat bo’yicha kuchaytirish koeffitsienti, tok bo’yicha kuchaytirish koeffisienti va
kuchlanish bo’yicha kuchaytirish koeffisienti deb ataladi. Barqaror ish holatdagi
chiqish
signali X
ч
bilan kirish signali
Х
k
orasidagi bog’lanish X
ч
=f(X
k
) signal
kuchaytirgichlarning statik tavsif grafigi deb ataladi. Statik tavsif grafiklariga ko’ra
kuchaytirgichlar - uzluksiz va uzlukli (1-a,б rasm) signal
kuchaytirgich turlariga
bo’linadi. Uzluksiz tavsifli kuchaytirgichlar sifatida elektron, magnit, gidravlik,
pnevmatik signal kuchaytirgichlarni ko’rsatish mumkin.
Uzlukli tavsifli
kuchaytirgichlarga esa rele turidagi kuchaytirgichlar kiradi.
1- rasm. Signal kuchaytirgichlarning statik tavsif grafiklari:
a - uzluksiz statik tavsif grafigi; б - uzlukli – rele tavsif grafik.
O’z.
Varaq
Hujjat №
Imzo
Sana
Varaq
1.20 N.XQM 00.00.000 HYo
Signal kuchaytirgich elementlariga quyidagi talablar qo’yiladi: 1)
kuchaytirgichning chiquvchi signali (quvvati) ijrochi elementni ishga tushirish uchun
etarli, 2) sezgirligi yuqori, 3) inersionligi kam va 4) tavsif grafigi to’g’ri chiziqqa yaqin
bo’lishi kerak.
Kuchaytirgichlarning tezkorligiga ham katta ahamiyat beriladi. Bu ularning
dinamik
tavsif grafigi X
ч
(t) asosida yoki vaqt doimiysi T bo’yicha aniqlanadi.
Elektron va yarimo’tkazgichli kuchaytirgichlar eng yuqori tezkorlikka ega. Elektron
kuchaytirgichlarning vaqt doimiysi T=10
5
-10
-10
c, pnevmatik kuchaytirgichniki esa
T=1-10 c ga teng. Signal kuchaytirgichlarning kirish va chiqish qarshiliklari turlicha
bo’ladi. Elektron signal kuchaytirgichning kirish va chiqish qarshiliklari boshqa
kuchaytirgichlarnikidan
katta
10
6
–10
-12
Om.
Yarimo’tkazgichli
signal
kuchaytirgichniki esa I0
2
-10
5
Om bo’lishi mumkin.
Kirish qarshiligi kam kuchaytirgichlarga chiqish qarshiligi katta bo’lgani
(sig’imli fotodatchik ва boshqa) sezgich-signal
uzatkichni ulash maqsadga
muvofiq emas, chunki bunda signal uzatkichning chiqish qarshiligi bilan
kuchaytirgichning kirish qarshiligi orasida moslik vujudga kelmaydi,
natijada
kuchaytirgichga kiruvchi quvvat kamayib ketadi.
