283
VT2 tranzistor emitter-baza kuchlanishi
bilan boshqarilgani mu-
nosabati bilan uning xususiyatlari UB sxemaning xususiyatlariga mos
keladi. Ma’lumki, UB ulangan sxemada aktiv rejimda kollektor toki
kollekt
ordagi kuchlanishga deyarli bogʻliq boʻlmaydi 10.3-rasm).
Shuning uchun ixtiyoriy
R
Yu
dan oʻtayotgan tok
I
2
tayanch kuchlanish
U
EB2
bilan aniqlanadi.
I
2
=
I
1
ekanligini amalda koʻrsatamiz.
I
E1
va
I
E2
toklar yuqori aniqlikda
)
/
exp(
0
Т
BE
E
U
I
I
ϕ
=
(10.1)
ifoda
bilan approksimatsiyalanadi, bu yerda
I
0
–teskari siljitilgan
EOʻning toʻyinish toki. Tranzistorlarning
I
E0
va
φ
T
parametrlari aynan
bir xil boʻlgani
uchun
U
BE1
=
U
BE2
shartdan
2
1
E
E
I
I
=
. (10.2)
10.3 - rasmdan
2
1
1
B
E
I
I
I
+
=
,
2
2
2
2
B
E
K
I
I
I
I
−
=
=
.
(10.2) ni e’tiborga olgan holda
2
1
2
2
B
I
I
I
−
=
(10.3)
yozish mumkin. Baza toki kollektor tokidan 50÷100 marta kichik
boʻladi. Shuning uchun, hisoblashlarda
I
2
=
I
1
deb olish mumkin. Bundagi
xatolik 1÷2% dan oshmaydi. Demak,
R
Yu
yuklama zanjiridagi chiqish
toki
I
2
, zanjir qanday boʻlishidan qat’i nazar, kirish tokini ham qiymat,
ham yoʻnalish boʻyicha takrorlaydi. Kirish toki
qiymatiga kelsak, u
yetarli aniqlik bilan
R
E
I
М
/
)
6
.
0
(
1
1
−
=
ga teng.
I
1
tokning oʻzgarmasligi barqarorlashgan kuchlanish manbai
E
M1
dan
foydalanish hisobiga erishiladi. Natijada,
I
2
tokning zanjir
parametrlari
E
M2
va
R
Yu
ga bogʻliqligi yoʻqotiladi.
Lekin
bunday BTGda
I
2
tokning temperatura boʻyicha barqarorligi
ta’minlanmaydi, chunki baza toki
I
B2
temperatura oʻzgarishlariga juda
bogʻliq.
I
2
tokning temperatura boʻyicha barqarorligini ta’minlash uchun
murakkabroq sxemalardan foydalaniladi.
284
Masalan, 10.4-rasmda BTGning uchta tranzistorli sxemasi (Uilson
tok koʻzgusi) keltirilgan. Unda boshqaruvchi VT1 va VT2
tranzistorlarnig baza
toklari qarama-
qarshi yoʻnalgan.
Sxemadan
1
1
2
1
E
B
B
I
I
I
I
=
+
−
,
3
1
2
2
E
B
B
I
I
I
I
=
−
+
koʻrinib turibdi.
VT1 va VT2 tranzistorlar egizak. Ularning ishlash rejimlari bir-
birinikidan kollektor-
baza kuchlanish boʻyicha farq qiladi. VT1
tranzistorning kollektor-baza kuchlanishi VT2 tranzistorning emitter-
baza kuchlanishiga teng, ya’ni qiymati kichik. VT2 tranzistorning
kollektor-baza
kuchlanishi esa
R
rezistordagi va
R
Yu
zanjirdagi
kuchlanish pasayishlari bilan aniqlanadi va sezilarli darajada katta
boʻlishi mumkin.
