228
dasturostiga
oʻtish va tsiklni tashkil etish komandalari kiradi.
Bitta
ketma-ket komandalar zanjiridan tashkil topgan dasturni tasavvur qilish
qiyin. Asosan algoritmlar dasturlarni tarmoqlanishini talab etadi. Bu
degani, dastur ba’zi shartlardan kelib chiqqan holda turli harakat ketma-
ketligini bajara olishi kerak. Dasturdagi tarsoqlanishlar
oʻtish
komandalari yordamida amalga oshiriladi. Bu komandalar akkumulyator
va
oʻtish registri holatini oʻzagrtirmaydi. Ular faqat komandalar
hisoblagichi ichidagi ma’lumotlarni
oʻzgartirishi mumkin. Buning uchun
komandaning adres qismi tomonidan aniqlanadigan adres u yerga
joylashtiriladi.
Siklni tashkil etish komandalari bir xil harakatlar bir necha marta
takrorlanishi
kuzatilgan hoolllarda
qoʻllaniladi. Bu vaqtda faqat
ma’lumotlar tarkibi
oʻzgarishi mumkin.
Mikroprotsessorli qurilmaning ishlash jaaryonida natijani
periferiya qurimalalriga uzatish (obyektlarni boshqarish uchun) yoki
periferiya qurilmalaridan ma’lumot olish (masalan, datchikdan
ma’lumotlar olish) talab etilishi mumkin. Bunday turdagi ma’lumotlar
almashinuvi quyidagi amalga oshirilishi mumkin.
Periferiya qurilmalari (PQ) guruhi ma’ulmotlar almashish
jarayonini boshqaruvchi MK ma’lumotlar
shinasiga
almashinish
kontrolleri
(
moslashtirish qurilmasi
) ga ulanadi. PQ ma’lumotlarni
vaqtincha saqlashga
boʻlganllangan bir nechta registrdan tashkil topgan.
Har ibr registr
oʻz adresiga ega boʻlib, ular kiritish-chiqarish portlari
deyiladi. Sodda kontroller ma’lumotlar registri,
adres deshifratori
(professorga ulangan barcha kiritish-chiqarish qurimalalri ichidan
mazkur PQga murojaatga i mokn beradi), buyruqlar deshifratori
(protsessordan kelayotgan u yoki bu operatsiyalarni bajarish yuzasidan
berilayotgan
boʻyruqlarni dekodlaydi) va holatlar registri (PQ
protsessor bilan ma’lumotlar almashishga tayyorligi haqidagi ma’lumot
saqlanadi) ga ega. PQ bilan bevosita ma’lumotlar almashishni
boshlashdan avval mikroprotsessor ma’lumotlar shinasi orqali
kontrollerga
uzatishda
qoʻllaniladigan rejimlar, keyinchalik har bir
kontrollerga ulangan PQ bilan ma’lumotlar almashishda kerak
boʻladigan ma’lumotlarni uzatish yoʻnalishlari (mikroprotsessordan
PQga, yoki aksincha, PQdan mikroprotsessorga) haqida axborot berishi
lozim.
Soʻngra, maslan, PQdan kelayotgan ma’lumotlarni OXQga
uzatish
talab etilgan momentda, kiritish komandasini bera turib
kontrollerga mos keluvchi boshqaruv signallarini uzatadi. Ma’lumotlar
PQ tomonidan kontrolller registriga qabul qilinadi va kontroller
229
tomonidan ma’lumotlar shinasiga uzatialdi.
Soʻngra bu ma’lumotlar
ma’lumotlar shinasidan mikroprotsessorga qabul vilinadi, keyinchalik
bajarilish jarayonida ular mos komanda yordamida OXQga uzatitiladi.
OXQdan PQga ma’lumot almashinish
jarayoni yuqorida
koʻrib
oʻtilganlarga teskari tartibda amalga oshiriladi. Dasturning mos
komandasi asosida OXQdan mikroprotsessorga ma’lumotlar qabul
qilinadi,
soʻngra keyingi komandalar asosida bu ma’lumotlar
ma’lumotlar shinasiga uzatiladi va almashishnish kontrolleri orqali
PQga uzatialdi.
MKning
koʻrib oʻtilgan ish rejimi uzatiladigan ma’lumotlar
avvaldan ma’lumot va ular dasturlash jarayonida kiritilgan,
dasturda
ularni tegishli almashinuvchini amalsha oshiruvchi dasturlar nazarda
tutilgan holatni k
oʻzda tutadi. Barcha aytib oʻtilganlar MKninng
