Suv havzalari, ju m lad an daryolar, k o i la r
va suv om borlarida
m uz qoplam i qalinligini m azkur grafik yordam ida am alga oshirish
ancha qulaydir. U shbu grafikdan k o ‘rinib turibdiki,
u prognozlash-
da m uz ustidagi qor qoplam i qalinligini hisobga olish imkonini
beradi.
Suv havzalari - daryolar, k o i la r
va suv om borlarining m uz
qoplam idan
xalos
b o iis h in i
kuzatish,
prognozlash
xalq
x o ‘jaligining suv transporti,
gidroenergetika,
suv ta ’minoti
sohalarida m uhim aham iyatga ega. B u turdagi prognozlar ham
qisqa va uzoq m uddatli b o iis h i m um kin.
Suv havzalarining m uz qoplam idan
xalos b o iis h in i qisqa
m uddatli prognozlashning quyidagi k o ‘rinishlari m avjud:
1. D aryolam ing m uz qoplam idan xalos b o iis h in i qisqa
m uddatli prognozlash;
2. D aryoda m uz qoplam i parchalarining dastlabki k o ‘chishi va
siljishini prognozlash;
3. Suv om borlari va k o ila r d a m uz
parchalari harakatining
boshlanish m uddatini prognozlash;
4. Suv om borlari va k o ila m in g m uzdan t o i a xalos b o iis h
m uddatini prognozlash;
5. D aryoda m uz tiqinlarini va shu jarayon davom ida suv sathi
ning o ‘zgarishini prognozlash.
Q uyida prognozlashning yuqorida keltirilgan h ar bir k o ‘rinishi
ustida alohida to ‘xtalib o ia m iz .
D aryolam ing m uzdan xalos b o iis h i k o ‘p jih atd an daryo
o ‘zanida suv sathining k o ia rilish ig a b o g iiq .
Shu tufayli, bu
turdagi prognozlar aksariyat hollarda, quyidagi b o g ia n is h g a
asoslangan holda am alga oshiriladi:
A // = /(Z f_ ,Z O ,
bu yerda:
A H -suv sathining daryo uchastkasining
m uzdan xalos
b o iis h i uchun zarur b o ig a n qishki m inim al suv sathiga nisbatan
k o ia rilis h
qiymati;
havo haroratining m uz qoplam i
shakllanishi boshlangan m uddatdan bahorda 0 °S
dan m usbat
164
Iiaroratga o ‘tishigacha b o ‘lgan oraliqdagi qiym atlari y ig ‘indisi;
1 ] /,- m uzdan xalos b o ‘lgunga qadar oraliqdagi m usbat haroratlar
yig'indisi. U shbu bogManish grafigi 8.6-rasm da keltirilgan.
D aryoning m uzdan xalos b o ‘lish m uddati esa quyidagi om illar
hi Ian aniqlanadi:
