Daryo oqiziqlarini o ‘rganish katta ilmiy va amaliy ahamiyatga
ega. Ulam i o ‘rganish natijasida to ‘plangan m a’lumotlardan xalq
xo‘jaligining juda k o ‘p tarmoqlari va yo‘nalishlarida foydalaniladi.
Oqiziqlar rejimini to ‘g ‘ri baholay olmaslik esa b a ’zan xalq
xo‘jaligining barqaror rivojlanishiga katta zarar keltiradi.
Daryo oqiziqlari
deb,
suv oqimi bilan birgalikda harakatlana-
digan va o *.zan hamda qayir yotqiziqlarini hosil qiluvchi qattiq
zurrachalarga aytiladi.
Daryo oqiziqlarining
hosil b o iish id a
tabiiy
va
kimyoviy
yemirilishlaming
ham
roli
katta.
Tabiiy
yemirilish
havo
haroratining tebranishi bilan b ogiiqdir. Quyosh radiatsiyasining
niiqdoriga b o g iiq holda to g‘ jinslari kengayishi yoki torayishi
mumkin. M aiu m ki, turli jinslam ing
kengayish koeffisiyentlari
lurlichadir.
Kimyoviy yemirilishda asosiy o ‘rinlam i yer osti suvlari va
havo egallaydi. Bu jarayon issiq va shu bilan birga nam iqlimli
rayonlarda tez kechadi. Kimyoviy yemirilishga ohaktoshlar,
dolomitlar juda
oson beriladi.
Karst
hodisalari
kimyoviy
yemirilishlar natijasidir.
Tabiiy va kim yoviy yemirilishlar (nurashlar) ta ’siriga uchragan
linslaming o g irlik kuchi, suv, shamol, muzliklar ta’sirida
yonbagirlarda siljishiga,
harakatga kelishiga
denudatsiya
jarayoni
deyiladi.
Tog‘
qoyalarining
qulashi,
ko‘chki
ketishi,
yonbagirlam ing surilishi kabi hodisalar denudatsiyaning ayrim
ko'rinishlaridir.
Yuqorida aytilgan jarayonlam ing hammasi daryo oqiziqlari
uchun mahsulot tayyorlaydi. Havzaga yoqqan atmosfera yoginlari,
I’l igan qor va muzlik suvlari ana shu
mahsulotlarning bir qismini
oqi/ib, daryoga keltirib quyadi. Daryoga keltirib quyilgan
umhsulotlaming daryo suvi bilan birgalikda olib ketilishi
tranz.it
deyiladi. Tabiiy, asosan, relyef sharoitlarining o ‘zgarishi tufayli
Mivning oqish tezligi kamayishi natijasida oqiziqlaming cho'kib,
ytilqiziqlar hosil
qilishi
