Gidrome triy a




Download 46,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/120
Sana08.02.2024
Hajmi46,03 Mb.
#153044
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   120
Bog'liq
28. Gidrometriya. Xikmatov F

v J -
t
bu yerda / - integrator qalqimaning qalqib chiqishda bosib o ‘tgan 
masofasi, t — shu masofani bosib o ‘tishga sarflangan vaqt.
Gidrometrik tayoqcha. Gidrometrik tayoqchaning turlari k o ‘p 
b o iib , ular daryo uchastkalari b o ‘yicha o ‘rtacha tezlikni aniqlashga 
imkon beradi.
Gidrometrik tayoqchaning bir uchiga m a iu m ogirlikdagi jism
o ‘matiladi. Uning og‘irligi tayoqchaning k o ‘tarish qobiliyatiga 
teng va uni suvga tushirganda m a iu m qiyalikda (taxminan 
vertikal) suza olishi kerak. 
Shu bilan birga o g irlik yuki 
o in atilg an qismi o ‘zan tubiga yaqinroq holda oqishi talab etiladi 
(4.15-rasm).
Gidrometrik tayoqcha oqim yo ‘nalishi b o ‘yicha vertikaldagi 
o ‘rtacha 
tezlikni 
aniqlash 
imkonini 
ham 
beradi. 
Bunda 
tayoqchaning uchi o ‘zan tubiga tegmasligi va 0,94 h chuqurlikda 
b o iish i 
kerak. 
Qisqa 
masofalarda 
tayoqcha 
bilan 
tezlik


o'lchanganda, u katta tezliklami beradi. Shuning uchun oraliq 
masofa uzunroq bo‘lgani m a’qul.
Gidrometrik tayoqcha yordamida o ‘rtacha tezlikni o ‘lchash 
inikoniyati aneha chegaralangan. Chunki tabiiy o ‘zan tubi tekis 
bo‘lgan daryolar kamdan-kam uchraydi. Agar daryo o ‘zani tubi 
lokis bo‘lmasa, gidrometrik tayoqcha o'zandagi to ‘siqlarga tegib, 
ushlanib qoladi, yoki unga tegib, tepaga ko‘tarilib ketadi. Bu esa 
Ic/.likni aniq o ‘lchash imkonini bermaydi.
4.15-rasm. Gidrometrik tayoqchaning turlari: 
a) aylana shaklidagi; b) “+” shaklidagi.
Xulosa sifatida aytish mumkinki, barcha turdagi qalqimalar 
bilan oMchangan tezlik haqiqiy tezlikdan katta b o ‘!adi. Buning 
asosiy sababi turbulentlikdir.
Qalqimalar bilan tezlikni o ‘lchashda shamol bo‘lmasligi, 
o ‘zanda suv o ‘simliklari, muzlash hodisalari qayd etilmasligi 
lozim. Daryo o ‘zani esa to ‘g ‘ri chiziqli k o ‘rinishda bo‘lishi kerak.

Download 46,03 Mb.
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   120




Download 46,03 Mb.
Pdf ko'rish