Daryo o ‘zani ko'ndalang qirqimi chizmasini chizish

Download 46,03 Mb. Pdf ko'rish
bet	41/120
Sana	08.02.2024
Hajmi	46,03 Mb.
	#153044

1 ... 37 38 39 40 41 42 43 44 ... 120

Bog'liq
28. Gidrometriya. Xikmatov F

3.7. Daryo o ‘zani ko'ndalang qirqimi chizmasini chizish,
o ‘zanning morfometrik ko'rsatkichlarini hisoblash
Barcha chuqurlik o'lchash ishlari natijalari maxsus, standart
lipdagi daftarchaga yozib boriladi. Bu daftarcha turli qismlardan
iborat bo'lib, ularda o'lchash bajarilayotgan vaqtdagi gidrometeo
rologik sharoitning bayoni, suv sathini kuzatish va o ich an g an chu-
qurliklarni qayd etib borish uchun maxsus jadval berilgan b o ia d i
(3 .1 -jadval).
Chuqurliklami qayd etish jadvali qayta ishlangandan so'ng,
yuqorida aytib o'tilganidek, unda keltirilgan m aium otlardan foy
dalanib, daryo o'zanining ko'ndalang qirqimi chizmasi chiziladi va
ko'ndalang qirqimning asosiy mofometrik elementlari, ya’ni
o'lcham ko'rsatkichlari hisoblanadi.
Daryo o'zani ko'ndalang qirqimining asosiy morfometrik
elemetlariga qo'yidagilar kiradi:
1) daryoning kengligi - B, m;
2) jonli kesma maydoni - a), m 2;
3) maksimal chuqurligi - hmax, m;
4) o'rtacha chuqurligi - h0‘rt, m;
5) namlangan perimetri - j . m;
6) gidravlik radiusi - R, m.
Daryoning kengligi deb, suv yuzasi bo'yicha chap qirg'oq
hi Ian
o'ng qirg'oq orasidagi oqim yo'nalishiga perpendikulyar
ho'lgan masofaga aytiladi.
Jonli kesma maydoni deb, oqim yo'nalishiga perpendikulyar
bo'lib, o'zan tubi va suv yuzasi chiziqlari bilan chegaralangan
69

maydonga aytiladi. Bu yuzani ikki xil, y a ’n i grafik yoki analitik
usul bilan aniqlash mumkin. Grafik usulda dastlab o'zanning
ko ‘ndalang proflli chizilib, uning yuzasi planim etr yoki paletka
yordamida aniqlanadi. Analitik usulda esa jo n li kesm a maydoni
to ‘g ‘ri burchakli uehburehak va trapetsiya shakllaridagi yuzalami
hisoblash ifodalari yordamida aniqlanadi (3.11, 3.12-rasmlar):

Download 46,03 Mb.

1 ... 37 38 39 40 41 42 43 44 ... 120

Download 46,03 Mb.

Pdf ko'rish