50
8-rasm. Terminatsiya saytidagi RNK shpilkasi.
Prokariotlarda terminatsiya maxsus oqsil (p-oqsil) xelikaza faolligiga ega
bo`lganlar orqali ham amalga oshadi. Mazkur oqsil transkriptonga bog`lanib,
RNK-polimeraza orqasidan harakat qiladi. Shpilkalar hosil bo`lib, fermentlarning
harakati terminatsiya saytiga yetganda enzimning faolligi
pasayadi, p-oqsil esa
RNK-polimerazaga yetib, dupleksni ajratadi. Natijada transkripsiya nihoyasiga
yetkaziladi, yangi sintezlangan RNK esa matritsadan ajraladi. Yuqorida
ta'kidlanganidek, prokariotlarda birlamchi transkriptlar o`zgarishga yuz tutmay,
to`g`ri translyatsiyaga jalb qilinadi.
Eukariotlarda transkripsiyaning terminatsiya yuritmasi oxirigacha hali
aniqlanmagan. Taxmin qilinishicha, sintezlanayotgan genning oxirgi 3
/
-OH
tomonida RNK-polimeraza fermenti bilan stop-oqsil bog`lanib, transkripsiyani
sekinlashtiradi. O`z navbatida ferment terminal
nukleotidlar sintezlanib, ular esa
sintezlangan RNK ni matritsadan ajratadi. Hosil bo`lgan RNK dagi terminal
nukleotidlar ekzonukleaza fermenti orqali ajratiladi. Polimeraza enzimi
orqali
150-200 nukleotidli poliadenil zanjir (poli A) RNK ga bog`lanadi.
