87
27-DARS.
SCRATCH DASTURLASH MUHITI
87
Kichik foydalanuvchilarga qulayliklar yaratish maqsadida
Scratch dasturi bilan 2 ta muhitda ishlash mumkin:
1) online — internet tarmog‘i
mavjud holati;
2) offline — internetsiz, kompyuterga yuklangan holati.
BUNI BILASIZMI?
1
3
4
7
5
10
11
8
9
6
1. Boshqarish panellari Ribbon (tasmali panel) ko‘rinishida joylashgan bo‘lib, oq rangdagi bo‘lim faol
panel hisoblanadi. Ularni sichqoncha yordamida oson boshqarish mumkin.
Code (dastur kodi) – asosiy ish muhiti. Bu muhitda bloklar yordamida
dastur yaratiladi va ishga
tushiriladi.
Costumes (kostyumlar bo‘limi) muhitida dastur kutubxonasidagi kostyumlarni almashtirish yoki
yangi kostyumni hosil qilish va internet orqali yuklab olish vazifalari bajariladi.
Sounds (musiqa bo‘limi) dasturda ishtirok etayotgan qahramonlarga ovoz berish yoki musiqa
tovushiga harakatlantirish vazifalari bajariladi.
2. Skriptlar (bloklar) paneli. Skriptlarni hosil qiluvchi bloklar joylashgan.
3. Markaziy panel. Algoritm
asosida bloklar taxlanib, skript (dastur) hosil qilinadi.
4. Stage (sahna). Dastur ishga tushirilgach, spraytlar harakatini kuzatish mumkin bo‘lgan ishchi oyna.
5. Rangli bloklar paneli. Kerakli bloklar majmuasini tanlash ro‘yxati.
6. Bloklarni (skriptlarni) kattalashtirish, kichiklashtirish va o‘zgarmas o‘lchamga keltirish uskunalari.
2
8888
VI BOB.
DASTURLASH TEXNOLOGIYASI
1
2
3
4
5
7. Spraytlarni (qahramonlarni) boshqarish paneli. Yangi spraytlarni qo‘shish yoki tahrirlash.
8. Spraytlarni tanlash. Spraytlar kutubxonasiga kirish.
9. Fon tanlash. Fonlar kutubxonasiga kirish.
10. Dasturni ishga tushirish va to‘xtatish tugmachalari.
11. Namoyishni boshqarish tugmachalari.
Dasturning asosiy oynasi birlashtirilgan 3 qismli ustunchadan iborat.
Ularning vazifalari bilan
alohida-alohida tanishib chiqamiz.
1
Tilni
o‘rnatish;
Fayl
bo‘limi
2
Tahrirlash
bo‘limi
3
Yo‘riqnomalar
4
Loyiha
nomi
5
Scratch dasturlash muhiti asosiy tushunchalari (Skript, Sprayt va Sahna)
Skript nima?
Skript (dastur) — ma’lum algoritm asosida ketma-ket taxlangan rangli bloklar.
Blok — dasturning eng kichik (minimal) fragmenti (bo‘lagi). U buyruq,
operator, o‘zgaruvchi
yoki funksiya bo‘lishi mumkin. Bloklar vazifasiga ko‘ra 9 ta rangga ajratilgan.
Sprayt nima?
Sprite (sprayt – asraguvchi ruh, farishta) — Scratch dasturi
stilida yaratilgan obyekt
(qahramon). Spraytlar o‘z liboslari (costumes) va ularni harakatga keltiruvchi buyruqlardan
(skriptlar) tashkil topgan.
Shuningdek, har bir sprayt o‘z xulqi (skript) va xususiyati (o‘zgaruvchi qiymatlar)ga ega.
Liboslarni yaratish yoki o‘zgartirish uchun oddiy grafik muharrir (Paint Editor) ishlatiladi.
Spraytlar kutubxonasidagi qahramonlar qulaylik uchun guruhlarga ajratilgan holda saqlanadi:
