|
I BOB.
INFORMATIKA VA AXBOROT OLAMIBog'liq Informatika 5 uzb 2020 www.idum.uzI BOB.
INFORMATIKA VA AXBOROT OLAMI
m
y
f
i
p
A
Kodlash — maxsus belgilar yordamida
axborotni bir ko‘rinishdan boshqa qulayroq
ko‘rinishga o‘tkazish jarayoni.
Dekodlash — kodlangan axborotning
mazmunini qayta tiklash jarayoni.
KOD — AXBOROTNI IFODALASHDA SHARTLI
BELGILAR TIZIMI
Kodlashning 3 ta asosiy usuli mavjud:
• raqamli kodlash usuli
• belgili kodlash usuli
• grafik kodlash usuli
I II
III IV V
VI VII VIII IX X
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
А
J
R
O‘
B
K
S
G‘
D
L
Т
Sh
E
M
U
Ch
F
N
V
ng
G
O
X
‘
H
P
Y
I
Q
Z
qizil
yashil
ko‘k
nomi
rang
0
0
0
qora
0
1
0
yashil
0
0
1
ko‘k
1
0
0
qizil
0
1
1
moviy
1
1
0
sariq
1
0
1
malina rang
1
1
1
oq
Axborotning maxfiyligini saqlash maqsadida uni kodlash shifrlash,
uni qayta dastlabki holatiga keltirish jarayoni esa deshifrlash (qayta
kodlash) deb ataladi. Shifrlash usullari bilan shug‘ullanuvchi maxsus ilmiy
yo‘nalishga kriptografiya deyiladi.
Qadimdan odamlar sirlarini yashirish maqsadida shifrlardan foydalanib
kelishgan. Eng qadimgi shifrlash tizimi SSITAL hisoblanadi. Undan
miloddan avvalgi V asrlarda qadimgi yunonlar foydalangan. Ssital
spartanliklar lashkarboshisi Lisandro tomonidan ixtiro qilinib, u orqali
agentlar bilan maxfiy yozishmalar olib borishgan.
TARIXIY MA’LUMOTLAR
|
| |
