Ta’rifga doir topshiriq.
131
Berilgan yozuvlar orasidan proporsiyalarni toping, uni to’g’ri o’qing va oxirgi
va o’rtacha hadlarini toping.
Xulosa chiqarishga oid topshiriq.
Proporsiyaning noma’lum hadini topish algoritmi.
Proporsiyaning o’rtacha
hadini topish uchun bu proporsiyaning oxirgi ko’paytmasini, proporsiyanig aniq
o’rtacha hadiga bo’lib chiqish kerak bo’ladi. Proporsiyaning oxirgi noma’lum
hadini topish uchun, o’rtacha had ko’paytmasini proporsiyaning ma’lum bo’lgan
oxirgi hadga bo’lish kerak.
Algoritmga doir topshiriq.
Berilgan proporsiyalarning noma’lum hadlarini toping.
Ratsional sonlar
Bu mavzuning kursning ahamiyati hisoblash yo’nalishi talablaridan alohida
ajralib turadi. Shu ma’noda, keling, ko’paytirish belgilariga oid qoidalardan birini
ko’rib chiqaylik. Masalan, 6- sinf doirasida u quyidagicha ko’rinishda, ya’ni juft va
toq sonlarning ko’paytmasi toq bo’ladi. Aslida esa umuman, qanday son
bo’lishidan qat’iy nazar,
x (- u) = xu
ko’rinishda bo’ladi. Shunday qilib, agar
x
juft
sonlar,
u-
esa toq sonlar bo’lsa, unda qoidaga ko’ra,
x
– juft sonlarning
ko’paytmasi va –
u
ham juft son bo’ladi. Shunday qilib, bu mavzu orqali sonlar
maydonining umumiy qoidalari o’rganiladi.
Ushbu mavzuning ikkinchi muhim xususiyati shundaki, ushbu mavzuga
koordinatlarning to’g’ri burchakli tizimi ham kiritiladi. Bu masala sonli
yo’nalishga hech bir jihatdan aloqador bo’lmaydi, hatto, bu mavzu uchun “begona”
sanalishi mumkin. Shunday bo’lsa-da, 5-6- sinfga mo’ljallangan darsliklariga
aynan ana shu koordinatlarning to’g’ri burchakli tizimi kiritiladi. Bu juda to’g’ri,
chunki bunday ta’limiy ish 7- va undan keyingi sinflarda funksiyalarni o’qitishga
yaxshi tayyorgarlik ko’rilishiga olib keladi. Aynan 6-sinfda o’quvchilarni, ular
uchun yangilik bo’lgan ikkita kattalik o’rtasidagi o’zaro nisbat (mutanosiblik)
to’g’risidagi topshiriqlarni grafik usulida bajarishga o’rgatish mumkin. Ya’ni,
narsalarni o’z nomi bilan atamay turib, o’quvchilarni chiziqli, kvadratli, bo’lakli-
132
chiziqli funksiyalarga – nuqtalar orqali qurishga o’rgatish mumkin. Bu haqda biz
tomonimizdan 1-2-6-paragrafda bayon etilgan.
Endi esa ushbu mavzuga oid topshiriqlar tizimi bilan tanishib chiqamiz.
|
