Termiz davlat universiteti abdullayeva b. S., Djurayeva d. Sh., Djurakulova a. X. Matematika o




Download 3,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/120
Sana04.06.2024
Hajmi3,86 Mb.
#259909
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   120
Bog'liq
Termiz davlat universiteti abdullayeva b. S., Djurayeva d. Sh., (1)

1-formula
. Fazoda AVS uchburchak berilgan
tekislikka ortogonal 
proektsiyalangan, masalan AV tomon orqali bo’lsin. AVS va tekislik orasidagi 
burchak bo’lsin. U holda bo’lishini isbotlash mumkin. Bu formula tekis 
burchakning trigonometrik funksiyalarini hisoblamasdan to’g’ridan to’g’ri, ikki 
yoqli burchakning trigonometrik funksiyasini aniqlashga imkon beradi. Bu formula 
to’g’ri burchakli uchburchakning to’g’ri burchakli tetraedrgga analogik 
ekanligidan darak beradi.
2-formula
. To’g’ri burchakli AVS uchburchakning gipotenuzasini 
x
va 
u
kesmalarga 
ajratuvchi 
balandlik tushirilgan. Unda
ni 
isbotlang.
Yyechish. To’g’ri burchakli tetraedrda 
balandlikning analogi – bu
COH 
(CH┴AB)
uchburchak. Quyidagi 
belgilashlarni kiritamiz: 

holda 
. AH va HB 
ko’paytmada 
almashtirish, 
ko’paytmada esa 
almashtirish 


229 
bajarib, 
ga ega bo’lamiz. Natijada ifoda 
ko’rinishni oladi.
3-formula
. To’g’ri burchakli uchburchakning yuzi katetlar ko’paytmasining 
yarmiga teng, unda
Analogiya metodini qo’llab to’g’ri burchakli piramidaning hajmini katetlarga 
yasalgan yuzalar ko’paytmasi orqali 
ifodalanadi. 
1-teorema

To’g’ri 
burchakli 
parallepiped uchun pifagor teoremasining 
analogi 
mavjud: 
, bu yerda d – parallelepipedning diagonali, a, b, c – lar 
parallelepipedning o’lchovlari. 
To’g’ri burchakli parallepipedda
Analogiya 
metodini qo’llab quyidagi tenglik hosil bo’ladi: 
Bu formulaga avvalgi tenglikni qo’llasak quyidagi 
tenglik hosil bo’ladi: 
.
 
SON to’g’ri burchakli uchburchakla , shartga ko’ra CO=c biroq OH masofa
AOB va
AHO 
uchburchaklarga tegishli. Ularning bittasida 
ikkinchisida
. SHunday qilib, hosil bo’ladi, bundan 
AOB to’g’ri burchakli 
uchburchakdan 
Natijada: 



230 
AOB, COA va COB uchburchakning yuzalari mos ravishda
ga teng. Natijada hosil bo’lgan tenglama 
ko’rinishni 
oladi, uni soddalavshtirib 
.
Oxirgi tenglik rost, shuning 
uchun quyidagicha xulosa chiqaramiz: 
to’g’ri burchakli piramidada gipotenuzaga 
yasalgan kvadratning yuzi katetlarga yasalagan kvadratlar yuzalarining 
yig’indisiga teng.

Download 3,86 Mb.
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   120




Download 3,86 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Termiz davlat universiteti abdullayeva b. S., Djurayeva d. Sh., Djurakulova a. X. Matematika o

Download 3,86 Mb.
Pdf ko'rish