124
EHM va shu kabilar dasturidagi ma’lumotlarni qayta
shifrlashda
qoʻllaniladi. Deshifrator shifratorga teskari boʻlgan amalni bajaradi.
Agar deshifratorning n adres kirishlari uning m chiqishlari soni bilan
m=2
n
munosabat bilan bogʻlangan boʻlsa, bunday deshifrator
to
ʻliq
deb
ataladi. Agar m<2
n
boʻlsa, deshifrator
t
oʻliq emas
deb ataladi.
Ikkilik-
oʻnlik raqamlarni oʻnlik raqamlarga oʻgirishda deshifrator
qanday ishlashini koʻrib chiqamiz. Deshifrator va
shifrator bajaradigan
amallar deyarli bir-biridan farq qilmasligi sababli, deshifratorning
ishlashi shifrator ishining haqiqiylik jadvali (3.2-jadval) bilan ifodala-
nadi.
Kirish va chiqish sinallarini oʻrin almashtirish kifoya. Endi chiqish
signallari boʻlib
x
i
,
, kirish signallari boʻlib esa,
Q
i
hisoblanadi. Jadvalga
binoan, faqat
bitta kirish o
ʻzgaruvchilari majmuida chiqishdagi signal
birga teng, ya’ni faqat bitta bir konstituentasi uchun. Demak, «10 dan 4
ga»
deshifrator ishi algoritmi, quyidagi tenglama tizimi bilan
ifodalanadi:
0
1
2
3
0
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
5
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
1
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
6
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
2
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
7
Q
Q
Q
Q
х
=
, (3.10)
0
1
2
3
3
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
8
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
4
Q
Q
Q
Q
х
=
,
0
1
2
3
9
Q
Q
Q
Q
х
=
.
«10 dan 4 ga» deshifrator shartli grafik belgisi 3.12-rasmda
keltirilgan. Bu deshifrator ikkili-
oʻnlik kodni oʻnlik kodga oʻzgartiradi.
Shunday qilib, deshifrator toʻrt razryadli ikkilik-oʻnlik
kodni
ikkilik-
oʻnlik sanoq tizimidagi oʻnlik raqamga mos keluvchi chiqishda
yuzaga kel
gan mantiqiy bir kuchlanishga oʻgiradi. Masalan, 1001 kirish
kodi 9 raqamli simni ishga tushirishi kerak, deshifratorning
qolgan
simlarida nol boʻlishi kerak. Tezkorligi yuqori, lekin qoʻllanilgan
murakkab MElar soni koʻp boʻlgan qurilma, chiziqli deshifrator (DSH)
qisoblanadi. Chiziqli DSH bir-b
iri bilan bogʻlanmagan HAM sxemalari
majmuini tashkil etadi. Ularning qar biri DSH ishini ifodalovchi (3.10)
125
MAF tizimi mantiqiy funksiyalaridan birini
amalga oshirish uchun
moʻljallangan. Demak, (3.10) yordamida ifodalanuvchi tizim uchun
oʻnta HAM sxemasi talab etiladi. Adabiyotlarda chiziqli DSHlar bir
pogʻonali, parallel yoki matrisali deb ham nomladi.
