O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/258
Sana17.05.2024
Hajmi6,22 Mb.
#239912
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   258
Bog'liq
elektronika

2.14-rasm.
TTM seriyadagi YOKI 
boʻyicha kengaytirish sxemasi. 
Murakkab invertorli TTM sxemasi (2.15-rasm) amaliyotda keng 
qoʻllaniladi. U ikki taktli chiqish kaskadi (VT2 va VT3 tranzistorlar, 
R4
rezistor va VD diod), boshqariluvchi faza ajratuvchi kaskad (VT1 
tranzistor, 
R2
va
R3
rezistorlar) dan tashkil topgan. 
Faza tushunchasi (yunoncha paydo 
boʻlish)ga binoan VT1 
tranzistor berk va uning kollektorida (A nuqta) yuqori potensial paydo 
b
oʻlishi natijasida VT2 tranzistor ochiladi. VT1 tranzistorning ochiq 
holatida uning emitterida (B nuqta) yuqori potensial paydo 
boʻladi va u 
VT3 ni ochadi. Demak, VT2 va VT3 tranzistorlar galma-gal (turli 
taktlarda) ochiladi. Shuning uchun chiqish kaskadi ikki taktli deb 
ataladi. 
Sxemaning ish tartibini 
koʻrib chiqamiz. Oddiy invertorli TTM 
kabi, bu sxemada ham biror kirishga mantiqiy 0 berilsa VT1 tranzistor 
berk 
boʻladi. Natijada, VT2 tranzistor ochiladi, VT3 tranzistor esa berki-
ladi. Yuklama 
sigʻimi 
S
Yu
esa 4.1-sxemadan farqli ravishda, endi kichik 
qarshilikka (150 Om) ega rezistor 
R4
, ochiq turgan VT2 tranzistor va 
VD diod orqali zaryadlanadi. Rezistor 
R4
tok cheklagichi 
boʻlib, u 
chiqish tasodifan umumiy nuqtaga ulanganda 
oʻzaro ketma-ket ulangan 
VT2 tranzistor va VD diod orqali oqib 
oʻtuvchi tok qiymati ortib 
ketishidan himoyalaydi. Boshqa tomondan, chiqish kaskadining qayta 
ulanish vaqtida, ya’ni VT2 tranzistor endi ochilayotgan, VT3 tranzistor 
esa hali berkilib ulgurmagan vaqt momentida kuchli qisqa impulslar 
paydo 
boʻlishi oldini oladi. Element qayta ulanish vaqtida yuklama 


78 
sigʻimi 
S
Yu
toʻyingan VT3 tranzistorning kichik qarshiligi orqali 
razryadlanadi. Bu bilan elementning yuqori tezkorligi ta’minlanadi. 
VD diod vazifasini tushuntiramiz. Diod 
yoʻq deb faraz qilaylik. Bu 
holda, element qayta ulanish vaqtida, ya’ni VT3 tranzistor ochiq 
boʻlganda VT2 tranzistor berk boʻlishi, ya’ni 
U
BEVT2
 
kuchlanish qiymati 
0,7 V dan kichik 
boʻlishi kerak. 
U
BEVT2
ni aniqlaymiz. Buning uchun 
element chiqish qismi kuchlanishi uchun quyidagi munosabatlarni yozib 
olamiz: 
U
BVT2 
=
 U
BEVT3
+
 U
KE.
TOʻY.VT1
= 1 V; 
U
EVT2 
=
 U
KE.
TOʻY.VT3
= 0,3 V. 
U holda, 
U
BEVT2

U
BEVT3
+
 U
KE.
TOʻY.VT1

U
KE.
TOʻY.VT3
= 0,7 V. 
Bu vaqtda VT2 tranzistor ochiq 
boʻladi. Shunday qilib, VD diod 
boʻlmaganda VT2 tranzistor ochiq, 
U
0
CHIQ
kuchlanish esa noaniq 
boʻladi. Sxemaga VD diod ulanganda ochiq VT3 tranzistor kuchlanishi
U
BEVT2
+
U
VD

U
BEVT3
+
U
KE.
TOʻY.VT1

U
KE.
TOʻY.VT3

U
BEVT2
+
U
VD

U
BEVT3
boʻladi. Bu qiymatlarni mos oʻrinlarga qoʻyib 1,4 V
 
> 0,7 V ga 
ega 
boʻlamiz. Shunday qilib, VD diod kuchlanish sathini siljituvchi 
element vazifasini bajaradi va chiqishda kuchlanish 
U
0
boʻlganda, VT2 
tranzistorni aniq berkilishini ta’minlaydi. 

Download 6,22 Mb.
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   258




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi

Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish