Dasturlanuvchi mantiqiy qurilmalar




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet112/258
Sana17.05.2024
Hajmi6,22 Mb.
#239912
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   258
Bog'liq
elektronika

5.3. Dasturlanuvchi mantiqiy qurilmalar 
 
Dasturlanuvchi doimiy xotira qurilmalari (DDXQ) va dasturla-
nuvchi mantiqiy matritsalar (DMM) ISlarning birinchi dasturiy foydala-
nuvchilari bo
ʻlib hisoblanadilar. Bu yerda DMM DDXQning bir turi hi-
soblanadi. 
Tanlangan ish algoritmi uchun sozlashga (dasturlashga) tayyor 
mantiqiy KIS 
sodda mantiqiy integral sxema
(SMIS) deb atashadi 
Ma’lumki, MAFni algebraik ifodalashda yoki dizyunktiv, yoki kon 
yunktiv normal shakl qo
ʻllaniladi. DNSHda MAF sodda mantiqiy 
ko
ʻpaytmalarning mantiqiy yigʻindisini tashkil etadi. Demak, DNShda 
kelitirilgan MAFni tehnik tashkil etish uchun konyunksiya va 
dizyunksiya bloklari talab etiladi. Konyunksiya bloki HAM mantiqiy 
elementlar matritsasidan (ko
ʻpaytiruv matritsasi), dizyunksiya bloki esa, 
YOKI mantiqiy elementlari matritsasidan (yiqindi matritsasi) iborat 
bo
ʻlishi kerak.Ularni ketma-ket ulab va sozlab ihttiyoriy turdasi MAFni 
tashkil etish mumkin. Sozlash uchun tayyor bo
ʻlgan SMIS koʻpaytma va 
yig
ʻindi matritsalaridan tashqari kirish buferi – invertorlar matritsasiga 
ham ega bo
ʻladi. 
SMISlarni uch hil usul bilan sozlash (dasturlash mumkin): 
- HAM matritsasini o
ʻzgartirmasdan turib, YOKI matritsasini tu-
zilmasini dasturlash; 
- YOKI matritsasini o
ʻzgartirmasdan turib, HAM matritsasini
tuzilmasini dasturlash; 
- ikkala matritsa tuzilmasini dasturlash. 
Dasturlashning birinchi usuli DDXQlarni, ikkinchi usul - DMM 
ISlarini, uchinchi usul esa, DMMlarni tuzishda qo
ʻllaniladi. Uchta 
mantiqiy o
ʻzgaruvchili DMMni amalga osshruvchi SMIS tuzilma 
sxemasi 5.2-rasmda keltirilgan. X
i
kirish o
ʻzgaruvchilarining inversiyasi 
kirish buferining invertor matritsalarida amalga oshiriladi. Das-
turlashdan oldin barcha shinalar o
ʻzaro shartli ravishda (/) belgi bilan 
ifodalangan simlar bilan bog
ʻlangan. 
Misol tariqasida, ortiqcha bog
ʻlanishlar olib tashlangach bu shema 
qanday ko
ʻrinishga ega boʻlishini koʻrib chiqamiz: 
3
1
2
1
2
1
1
х
х
х
х
х
х
у
+
+
=

3
1
2
1
2
х
х
х
х
у
+
=
, (5.1) 
3
1
2
1
3
х
х
х
х
у
+
=


184 
Maʼlumot uchun: Birinchi boʻlib, eruvchan simlar yordamida 
dasturlangan bipolyar tranzistorli texnologiyada bajarilgan DMMlar 
yaratilgan (masalan, TTMSH-texnologiyada bajarilgan bir marotaba 
dasturlanuvchi KP556RT1 va KP556RT2 DMMlar). DMMlar yana 
maxsus programmatorlarda ham dasturlanadi.
Keyinchalik, KMOYA-texnologiyada bajarilgan eruvchan simli, 
yana keyin yozilgan maʼlumotlarni ultrabinafsha va elektr oʻchirishli 
ISlarlar yaratilgan. Hozirgi kunda DMM va boshqa dasturlanuvchi 
KISlar barcha mavjud texnologiyalarni qo
ʻllagan holda ishlab 
chiqarilmoqda. 
5.2-rasm.
SMISning dasturlashdan avvalgi tuzilma sxemasi. 
DMMlarda faqat kombinatsion sxemalar emas, balki xotira 
sxemalarini ham tuzish mumkin. Bunday sxemalarni shakllantirish 
uchun DMMning ba’zi kirishlarini chiqishlari bilan birlashtirish kerak, 
ya’ni teskari aloqalar kiritish kerak. Bunday sxemalarga triggerlar
hisoblagichlar, sanoq qurilmalar
i va boshqa avtomatlar misol boʻla 
oladi. 


185 

Download 6,22 Mb.
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   258




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish