181
5.1-rasm.
NMK makroelementlari.
nishlarni
hosil qilish mum
kin boʻlgan yarim tayyor maqsulot hisob-
lanadi. NMK negiz kristall deb ataladi, chunki ularni tayyorlash jarayo-
nida
fotoshablonlarning koʻp qismi oʻzgarishsiz
qoladi va faqat kommu-
182
tatsiya qatlamlarini 2 – 3 fotoshabloni IS bajaradigan funksiyaga mos
ravi
shda oʻzgartiriladi. Sodda elementlar kristallda toʻgʻri burchakli kat-
tak tugunlarida joylashadi, shuning uchun ular matritsali deb ataladi.
NMKlar maxsus analog, raqamli yoki aralash IS variantlari hosil
qilish uchun ishlab chiqariladi. Raqamli NMKlar, o
ʻz navbatida ventilli
matritsalar va kommutatsiyalanmagan mantiqiy matritsal
ar turlariga boʻ-
linadi.
Raqamli sxemalrning murakkab funksional
bloklari asosida tuzila-
digan NMKlar uch qismdan ibolat bo
ʻladi:
kristallda
toʻgʻri burchakli matritsa koʻrinishida joylashadigan
negiz (topologik) BYAlar majmuasi;
BYAlarni funksional tugallangan KISlarga birlashtiruvchi, metall
o
ʻtkazgichlar joylashtiriladigan, maxsus (trassirovkali) zonalar;
KIS ishini ta’minlovchi va tashqi simlarni ulash uchun kontakt
yuzalar joylashtiriladigan periferiya sohasi.
NMKlarda BYA matritsalarini ikki usulda tashkil etish mumkin.
Birinchi usulda yacheyka elementlari asosida
sodda funksiya bajaruvchi
bitta negiz ME shakllantirish mumkin. Yacheyka elementlari tarkibiga 4
tadan 30 tagacha bir-biriga yaqin joylashgan tranzistorlar yoki ularning
to
ʻplami, rezistorlar yoki ularning toʻplamidan tashkil topgan majmua
kiradi. Murakkabroq funksiyalarni amalga oshirish uchun bir nechta
yacheyka ishlatiladi.
Ikkinchi usulda yacheyka elementlari asosida
ixtiyoriy funksional
element (makroelement) shakllantirish mumkin. Makroelementlarning
turi va ularning soni eng murakkab funksional elektr sxemasi yordamida
aniqlanadi.
Sodda makroelementlarni hosil qilishning bir necha usullari 5.1-
rasmda keltirilgan.
Trassirovka zonasi manbaga ulanish, signallarni uzatish va boshqa
maqsadlar uchun o
ʻtkazilgan metall simlar ortogonal joylashtirilgan ti-
zim hisoblanadi. Biri ikkinchisining ustida joylashtirilgan ikki-uch sath
o
ʻtkazgichlar dielektrik qatlam (SiO
2
) bilan ajratiladi.
NMKning periferiya qismida kichik qarshilikli aloqa liniyalari,
ichki
kichik signalli MElarni KMDYA, TTM va EBM turli IMSlar da-
rajalarini o
ʻzaro muvofiqlashtiruvchi translyatorlar ishini ta’minlovchi
sxemalar joylashadi. NMKlarda EBM elementlarida periferiyada ta-
yanch kuchlanish manbai va siljitish sxemalar hosil qilinadi. KISlarning
tashqi chiqishlari ulanadigan metall kontakt yuzalar yana metallizat-
siyaning yuqori darajasida kristall periferiyasiga joylashtiriladi.
