29
1.
Reklamani tashkil etish tadqiqotlari (xaridorlarni ilhomlantirish, reklama testlari,
reklama turlari va ularni qiyosiy samaradorligi va hk.).
2.
Strategik rejalashtirish va tashkilot siyosati (qisqa va uzok muddatli bashoratlar
utkazish
va korxona natijalari, bozor manzilgoxlari tahlili, yangi diversifikatsion rivojlanish
imkoniyatlari, operativ yalpi tahlil, tashkilot ichki muhiti tahlili, eksport bozori kuzatuvlari va hk.).
3.
Tashkilot ma`suliyati bo„yicha izlanishlar (xaridorlarni shakllantirish buyicha, tabiat
atrof muhiti ximoyasi bo„yicha tashkilotning ijtimoiy ma`suliyati va hk.).
4.
Bozor tahlili (yangi tovarga xaridorlar munosabati,
yangi tovar saloxiyati va
imkoniyatlari, yangi tovarlarni sinash, tovarni kadoklash muammolari va uni tekshirish bo„yicha va
hk.).
5.
Sotish imkoniyatlari va marketing izlanishlari (saloxiyatli yoki imkoniyatli
bozorlarni aniqlash, bozor tarkibi tahlili, sotuv xajmi o„zgarishlari tahlili,
sinov marketingi
o‟tkazish, sotishni rag‟batlantirish tartiblarni o„rganish va hk).
Albatta, xar bir tashkilot uzining imkoniyatlari va belgilangan maqsadlariga kura u yoki bu
yo„nalishda yoki sohaga oid marketing tadqiqotlarini amalga oshiradi. Bunda tashkilotning ma`lum
muddatga belgilangan strategiyasi, talab etilayotgan taktik harakatlari inobatga olinadi. Marketing
tadqiqotini yalpi jarayon sifatida va uni xal etishi lozim bo„lgan vazifalarni keyingi qismlarda
batafsil ko„rib o„tamiz.
Marketing xususida tuplangan barcha axborotlar xabarlar boshqarishda qaror qilishni
kuvvatlovchi
kuyi tizim sifatida, tahliliy uslublar, ishlanmalar, qaror kabul qilish modellari,
kompyuter dasturlaridan tarkib topadi. Boshqarish doirasida kabul kilinayotgan qarorlar ma`lum
manbalarga, tahliliy natijalarga asoslangan bo‟lishi tabiiydir.
Shu o„rinda F.Kotler taklif etgan marketing xususida qaror kabul qilishni quvvatlovchi quyi
tizimning tarkibiy tuzilishini keltiramiz. (5.2.- chizma)
Rasmda aks ettirilgan statistik tahliliy uslublar banki matematik uslublar bilan boyitilishi va
tegishli axborotni qayta ishlash jarayonida mukammallashgan modelga aylanishi nazarda tutiladi.
Modellar banki tarkibi Ushbu rasmda umumiy jixatdan keltirilgan. Amaliy faoliyatda ular ko„lami
juda keng bo‟lib, tashkilotda marketing faoliyatining
tashkil etilish darajasi, zarurati va
saloxiyatiga qarab ko‟p yoki kam qo‟llanilishi mumkin. Xozirgi paytda, ko‟plab marketing
xizmatlarini taklif etuvchi firmalar tayyor holdagi modellarni komp‟yuter
dasturlari sifatida
sotmoqdalar. Shu jixatdan modellar banki doimiy kengayib borish xususiyatiga ega bo‟lib
bormoqda.
5.2.- chizma
30
Marketing borasida qaror qabul qilishni quvvatlovchi quyi tizimga bo„lgan zaruratning
kelgusida ham ortib borishi tabiiydir. Chunki, axborot ko„lami va miqdorining nixoyat kupligi va
uni boshqarishda sarflanadigan vaqtni tejash muhim ahamiyatga ega. Modellar banki vositada esa
axborotni qayta ishlash va qaror qilishda nisbatan kam xatoga yul qo„yiladi.
Demak, marketing xususida qaror qabul qilishni quvvatlovchi quyi tizim amaliy faoliyatda
ishonchlilik, kam xatarlilik
tamoyillarini ifodalaydi, zamonaviy tadbirkorning muhim elementi
bo‟lib hisoblanadi. qaror qabul qilish boshqarishda uta ma`suliyatli jarayon hisoblanganligi boyis,
uning izchilligi va asoslanganligi, bevosita qo„llab– quvvatlovchi dalillarga, hisoblarga,
etarli
darajada asoslangan taxminlarni inobatga olishni talab qiladi.
