Anketalash - so„rovning eng qulay usuli sifatida




Download 424,75 Kb.
bet33/117
Sana06.12.2023
Hajmi424,75 Kb.
#112507
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   117
Bog'liq
Marketing tadqiqotlari-fayllar.org

2. Anketalash - so„rovning eng qulay usuli sifatida. 
So„rovnomaning keng tarqalgan usullaridan biri anketalashdir. Marketing tadqiqotlarida
so„rov ko„p jihatdan anketa (so„roq varaqasi) vositasida ko„p tashkil etiladi. Anketalash - bir
mavzuga qaratilgan savollar majmuiga javob variantlarini tanlash orqali amalga oshiriladi. Anketa
o„z ichiga tayinli tizimga solingan, mantiqan bog‟langan savollar ko„lamini olib, asosan 2 shaklda
axborot to„plashga xizmat qiladi. Birinchi shakl og‟zaki so„rab, belgilab, umumlashtirib borishga
asoslanadi. Ikkinchi yozma shakl esa, taqdim etilgan anketa savollariga bevosita respondentning
o„zi, guruhlarga ajratilgan muqobil javoblarni belgilaydi.
Ko„pgina yirik firmalar va marketing tadqiqotlari bo„yicha ixtisoslashgan tashkilotlar
anketa vositasida quyidagi yo„nalishdagi muammolar bo„yicha tadqiqotlarni tashkil etadilar:
- xaridorlarning yangi tovarlarga nisbatan munosabati, qanoatlanish darajasiga oid
izlanishlar;
- xaridorlarni muayyan tovar assortimenti turi bo„yicha ta`minlanishi, ulardan foydalanish
muddatlarini aniqlashga yo„naltirilgan izlanishlar;
- xaridorlarning muayyan tovarlarga bo„lgan ishtiyoqi, iste`mol qilish xususiyati,
daromadlari va boshqa belgilarga ko„ra segmentlarga ajratish bo„yicha izlanishlar;
- xaridorlarning shakllanayotgan talablarini o„rganish, tovarlar sifatini yaxshilash, xizmat
ko„rsatish darajasini oshirish xususidagi izlanishlar;
- tovarlarni xarid qilish shakli, uslubi, manzili, sotuvdan keyingi xizmat muammolarini
hal etishga yo„naltirilgan izlanishlar va h.q.
Anketa vositasida o„tkaziladigan tadqiqotlarga muayyan firma mahsulotlarini sotuvchi
tashkilot xodimlari, maxsus tanlab olingan ekspertlar, muayyan manzil aholisi jalb etiladi.
Tadqiqotlar o„tkazish davriga ko„ra doimiy va doimiy bo„lmagan turlarga bo„linadi. Bu xususiyat
marketing izlanishi bilan shug‟ullanayotgan firmaning imkoniyatlari, tovar, narx, xizmat ko„rsatish
siyosati va boshqa xususiyatlarga bog‟liq.
Marketing tadqiqotlarini anketa vositasida o„tkazish bir-biriga bog‟langan bosqichlarni o„z
ichiga oladi va yaxlit bir jarayon sifatida tashkil etiladi. (7.2.-chizma).
Dastlab so„rov o„tkazish uchun anketalarni qo„llash zarurati, undan olinishi mumkin
bo„lgan natijalar qiyoslanadi. Chunki, ayrim hollarda anketa so„rovi o„tkazmasdan ham, ayrim
savollarga javoblarni topish mumkin bo„ladi. Ba`zan bunday ma`lumotlardan tegishli firma
bexabar bo„lishi yoki ma`lumotlar oqimini muntazam kuzatmasligi, qayta ishlamasligi mumkin.
Shuning uchun, so„rov natijalari muvaffaqiyatli yakunlanishi so„rov maqsadining qanchalik aniq,
tushunarli qilib belgilanishiga bog‟liq.
Tadqiqotni o„tkazish natijasida firma qanday muhim va zaruriy axborotlarga ega bo„lishi,
qanday qo„shimcha ma`lumotlarni olish zaruriyligi mablag‟larning oqilona sarflanishi, tadqiqot
o„tkazish muddatlari ikkinchi bosqichga belgilab olinadi. Ushbu bosqich tadqiqot vazifalarini
aniqlash bosqichi sanaladi.
Anketa savollari va javoblari tizimini ishlab chiqish eng muhim bosqich bo„lib, bunda
tegishli ish guruhi turli gipotezalar (taxminlar) va muqobil uslublar asosida dastlabki anketa
savollari shaklini ishlab chiqadilar. Avvalgi o„tkazilgan tadqiqotlarda to„plangan tajriba,
mutaxassislarning fikr va mulohazalari asosida anketa savollari va javoblari muayyan maqsad sari
yo„naltirilganligiga e`tibor beriladi. Ushbu bosqichning mohiyati – anketa orqali so„rash asosida
turli gipotezalarni tekshirish hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, savollar va javoblar ko„lamini
ratsional tartibda va ketma-ketlikda joylashtirishga alohida e`tibor beriladi. Masalan, qishloq
joylarda istiqomat qiluvchi aholining xarid qilish turkumi keltirilishi mumkin:
1) qishloq aholisi faqat uzoq muddatli iste`mol tovarlarini shaharlardan sotib olish
ko„nikmasiga ega;
2) qishloq aholisi shahardan xarid qilishlarining asosiy sababi, ularning o„z mahsulotlarini
shaharlarda sotishlari va bu ishni yo„l-yo„lakay, vaqtni tejash maqsadida amalga oshirishlari;



37
3) qishloq joylarda do„konlarning kamligi;


4) qishloq joylarda tovarlar sifati pastligi va assortiment ko„lamining kamligi;
5) qishloq aholisi faqat sovg‟alarnigina shahar do„konlaridan sotib olish ko„nikmasiga ega
va hk.
7.2.-chizma

Anketa javoblarining imkoni boricha boy va ko„p qirrali ma`lumotlar olishga


qaratilganligiga alohida e`tibor beriladi. Bir muncha o„xshash savollar, javoblar chiqarib
tashlanadi. Tayyor, muayyan tizimga keltirilgan anketalar dastlab sinab ko„riladi, undan olinadigan
natijalarning sifatliligiga baho beriladi. Bu bosqichga mutaxassislar bilan bir qatorda marketing
xodimlari, rahbariyat vakillari jalb etiladi.
Keyingi bosqich – anketa savollari va javoblari dastlabki sinash va tekshirish hisoblanadi.
Tegishli tartibga keltirilgan anketa dastlabki sinovdan o„tishi undagi savollarni mantiqan
takomillashtirish, mazmunan oydinlashtirish uchun xizmat qiladi. Bu sinovda chegaralangan va
tanlab olingan respondentlar bilan ishlanadi. Ushbu sinash – «uchirma sinov» (ruscha «pilotnoe
ispitanie») deb ham yuritiladi. To„ldirilgan anketalar qayta ishlanadi, tahlil qilinadi va
umumlashtiriladi. Boshqacha qilib aytganda, anketa barcha keyingi bosqichlardan o„tkaziladi va
sinab ko„riladi. Ularda uchrashi mumkin bo„lgan to„siqlar, yanglishmovchiliklar oldindan tekshirib
ko„rish imkoni yaratiladi va o„z vaqtida bartaraf etiladi. Masalan, anketa savollariga berilgan
javoblarni eHMga kiritish chog‟ida, respondentlarni 4 yoki 5 ta belgi bo„yicha guruhlarga ajratish
zarurati tug‟ildi. Masalan, respondentlarning oilaviy holati, yashash joyi, kasbi, iste`mol jadalligi

Download 424,75 Kb.
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   117




Download 424,75 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Anketalash - so„rovning eng qulay usuli sifatida

Download 424,75 Kb.