• 1.1. Gidrometriya fanining predmeti, maqsadi, vazifalari
  • -BOB. GIDROM ETRIYA FANI, UNING VAZIFALARI




    Download 46,03 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet4/120
    Sana08.02.2024
    Hajmi46,03 Mb.
    #153044
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   120
    Bog'liq
    28. Gidrometriya. Xikmatov F

    1-BOB. GIDROM ETRIYA FANI, UNING VAZIFALARI 
    VA XALQ X O ‘JALIGIDAGI AHAMIYATI
    M azkur bobda gidrometriya fani, uning maqsadi, vazifalari, 
    predmeti va tadqiqot obyekti, fanning shakllanishi va rivojlanishi- 
    ning qisqacha tarixi, gidrometriyada qoilaniladigan tadqiqot 
    usullari va uning xalq x o ‘jaligidagi ahamiyati kabi masalalar bayon 
    etiladi.
    1.1. Gidrometriya fanining predmeti, maqsadi, vazifalari
    Gidrologiya fani, o ‘zining tadqiqot obyekti va usullariga 
    bog‘liq holda, bir qancha qismlarga b o ‘linadi. Gidrologiyaning suv 
    obyektlarida suv rejimi elementlarini o ic h a sh va kuzatish, 
    shuningdek, ushbu o ‘lchash va kuzatish ishlari usullarini ishlab 
    chiqadigan hamda ulami amaliyotga tatbiq etish bilan shug‘ulla- 
    nadigan qismi “Gidrometriya” deb nomlanadi.
    «Gidrometriya» ikkita grek so‘zining qo‘shilishidan hosil 
    bo‘lgan, ya’ni «gidro» - suv, «metriya» - o ‘lchash m a’nolarini 
    bildiradi. Bir so‘z bilan aytganda, gidrometriya “suvni o ‘lchash” 
    demakdir. Amalda esa gidrometriya fani faqatgina suvni o ‘lchash 
    ishlari bilan emas, balki kompleks suv o ic h a sh va kuzatish ishla­
    rini bajarish bilan ham shug‘ullanadi.
    «Gidrometriya» fanining asosiy m aqsadi talabalarga suv 
    obyektlarida bajariladigan kuzatish, o ic h a sh ishlari hamda ana shu 
    ishlami amalga oshirish jarayonida to ‘plangan m aium otlam i 
    umumlashtirish va hisoblash usullarini o ‘rgatishdan iboratdir. Suv 
    obyektlariga daryolar, k o ila r, suv omborlari, kanallar va boshqa 
    suv havzalari kiradi.
    Yuqorida qayd etilgan maqsad bilan b o g iiq holda, gidromet- 
    riyaning ikkita asosiy vazifasi mavjud:
    1) suv obyektlari gidrologik rejimi elementlarini kuzatish va 
    miqdoriy baholash usullarini ishlab chiqish va bu jarayonda 
    qoilaniladigan asbob-uskunalar hamda qurilmalami yaratish;
    2) suv obyektlarining suv sathi, suv va oqiziqlari oqimi, 
    kimyoviy tarkibi, harorati, muzlash hodisalari kabi gidrologik
    8


    rejim i elementlarining k o ‘p yillik k o ‘rsatkichlarini aniqlash 
    maqsadida ulami muntazam o ‘rganib borish.
    Suv obyektlari gidrologik rejimi elementlarini kuzatish va 
    o‘lchash ham da bu ishlaming natijalari aks etgan m a’lumotlami 
    to ‘plash, birlamchi qayta ishlash, umumlashtirish, tahlil qilish, bir 
    so‘z bilan 
    aytganda, 
    ulami 
    o ‘rganish juda zarurdir. 
    Bu 
    m a’lumotlardan gidrotexnik inshootlami loyihalash, qurish va 
    ekspluatatsiya qilishda, shuningdek, bu jarayonlar bilan bog‘liq 
    bo‘lgan gidrologik hamda suv xo ‘jaligi hisoblashlarini bajarishda 
    keng foydalaniladi.
    Gidrologik stansiyalar va postlam i tashkil etish, ulami 
    tegishlicha kuzatish hamda o ic h o v asboblari, uskunalar va 
    qurilmalar bilan jihozlash, shuningdek, kuzatishlami amalga 
    oshirish usullari hamda suv o ic h a sh asbob-uskunalarini ishlab 
    chiqish, takomillashtirish masalalari ham gidrometriyaning vazifasi 
    hisoblanadi.
    Gidrometriya o ‘rganadigan suv obyektlarining turiga b o g iiq
    holda quyidagi qismlarga b o ‘linadi:

    Download 46,03 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   120




    Download 46,03 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    -BOB. GIDROM ETRIYA FANI, UNING VAZIFALARI

    Download 46,03 Mb.
    Pdf ko'rish