O ‘zbekiston
Respublikasi
davlat
kadastrlari
tizim i.
M ustaqillik sharofati bilan, bozor iqtisodiga o 'tis h d a tabiiy va
iqtisodiy boyliklam ing m iqdor va sifat ko'rsatkichlarini hisobga
olish, ulam ing hozirgi holatini o 'rg an ish m aqsadida 1996-yil
0 ‘zbekiston R espublikasida V azirlar M ahkam asining M>255-sonli
qaroriga m uvofiq, « 0 ‘zbekiston Respublikasi bir butun davlat
kadastri tizim i» barpo qilindi.
Qabul qilingan dasturga binoan quyidagi ishlar am alga
oshirilm oqda:
1.
K adastr tizim ini yuritish qonun-qoidalarining asosini
yaratish;
177
2. M a iu m y o ‘nalish va tarm oqlar b o ‘yicha (aholi, qishloq
x o ‘jaligi, tuproq, yer va h.k.) kadastr m aiu m o tlarin i y ig is h , o ‘rga-
nish, tahlil qilish va tartibga solish;
3. K artografik asosni tuzish va yangilash, kadastr xaritalarining
yangi turlarini yaratish;
4. K adastr tizim i uchun m utaxassislam i tayyorlash.
0 ‘zbekiston Respublikasi davlat kadastr tizim ining asosiy
m aqsadi butun respublika hududi uchun avtom atlashtirilgan kadastr
m a iu m o tla ri tizim ini yaratish va «D avlat kadcistrlari yagona
tizimi»ni (D K Y aT) barpo qilishdir. K o ‘p m aqsadlarda boshqarish,
rejalashtirish, baholash, bashoratlash, m uhofaza qilish va boshqa
m aqsadlarda xizm at qiluvchi m a iu m o tla r m arkazini yaratish ham
zarur. Bu m aqsadlar uchun aniq, ishonchli, h ar tom onlam a t o i a
zam onaviy m a iu m o tla r kerak. Zam on va m akon, ulardagi voqea
va hodisalar to ‘g ‘risidagi m a iu m o tla m i eski, a n ’anaviy usullarda
y ig is h , saqlash, tahlil qilish va qayta ishlash xalq x o ‘jaligini
hududiy boshqarish va rejalashtirishda hozirgi kunda uncha
sam arali emas.
Bu m aqsadlarda zam onaviy G1S texnologiyasini q o ila s h
o ‘rinlidir. C hunki bu texnologiyaning im koniyatlari ju d a katta.
0 ‘zbekistonda
1997
yilda
Q o raqalpog'iston
R espublikasi,
viloyatlar va respublikam iz shaharlarida k o ‘chm as m ulk kadstri
tizim i tashkil qilindi. O radan bir yil o ‘tib, 1998 yil avgustida
« 0 ‘zbekiston Y er kadastri» to ‘g ‘risida qonun qabul qilindi.
2000 yil, 15-dekabrda esa «D avlat kadastrlari to ‘g ‘risida»
0 ‘zbekiston R espublikasi qonuni qabul qilindi. Shu qonunga
m uvofiq 0 ‘zbekiston R espublikasida quyidagi kadastrlar tizim i
jo riy qilindi:
D avlat yer kadastri;
Foydali qazilm a konlari, belgilari, texnogen hosilalar davlat
kadastri;
Davlat suv kadastri;
Davlat o im o n kadastri;
0 ‘sim liklar dunyosi obyektlari davlat kadastri;
H ayvonot dunyosi davlat kadastri;
178
A lohida m uhofaza etiladigan tabiiy hududlar davlat kadast
ri;
B inolar va inshootlar davlat kadastri;
D avlat shaharsozlik kadastri;
G idrotexnika inshootlari davlat kadastri;
T arixiy va m adaniy yodgorliklar davlat kadastri;
Avtom obil y o ‘llari davlat kadastri;
Tem ir y o ‘llar davlat kadastri;
Transport truboprovodlari davlat kadastri;
A loqa obyektlari davlat kadastri;
E nergetika obyektlari davlat kadastri;
Ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini k o ‘m ib tashlash va
utillashtirish joylari davlat kadastri;
T abiiy xavfi yuqori b o ‘lgan chegaralar davlat kadastri;
Texnogen xavfi yuqori b o ig a n chegaralar davlat kadastri;
K artografiya - geodeziya davlat kadastri;
H ududlar davlat kadastri.
D avlat kadastrlari yagona tizim i O ‘zbekiston Respublikasi
V azirlar M ahkam asi qoshidagi « 0 'z b e k is to n Respublikasi Yer
resurslari, G eodeziya, K artografiya va D avlat kadastri q o ‘m itasi»
( « 0 ‘zergeodezkadastr») tom onidan bajariladi. Bu korxona davlat
kadastrlarini yuritish sohasidagi m axsus vakolatli organ hisob
lanadi.
« 0 ‘zergeodezkadastr» davlat q o 'm itasi davlat kadastrlari
yagona tizim ining tarkibiga kim vchi har bir kadastr turi uchun
vazirliklar, davlat q o ‘m italari,
idoralar va m ahalliy davlat
hokim iyati organlarining davlat kadastrlarini yuritish sohasidagi
faoliyatini m uvofiqlashtiradi, jum ladan:
- D K Y aT ni yuritadi;
- V azirliklar, davlat q o ‘m italari va idoralam i tegishli davlat
kadastrlarini yuritish uchun zam r b o ig a n kartografiya m ateriallari
bilan belgilangan tartibda ta ’m inlaydi;
- Davlat kadastrlari yuritilishiga doir m e ’yoriy hujjatlam i
belgilangan tartibda tasdiqlaydi;
- M utaxassislar tayyorlash va m alakasini oshirish ishlarini
tashkil etadi va boshqalar.
179
Q onun hujjatlariga m uvofiq, boshqa vakolatlam i am alga oshi-
radi.
0 ‘zbekiston R espublikasi va uning alohida hududlari tabiiy va
iqtisodiy potensialini aniqlash, ulam i h ar tom onlam a hisobga olish
va baholash m aqsadida barcha turdagi boyliklardan foydalanish,
ulam i ishlab chiqarishni boshqarish, rivojlanishini bashorat qilish,
ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish va soliq undirish uchun
kadastr m a iu m o tla rin in g aham iyati beqiyosdir.
D K Y aT davlat boshqaruv tizim i korxonalarini, ilm iy tekshirish
institutlarini, yuridik va jism o n iy shaxslam i, o ‘z faoliyatlarini
yuritishda tezkor kadastr m a iu m o tla ri bilan ta ’m inlaydi.
H ozirgi vaqtda « 0 ‘zergeodezkadastr» qoshidagi «G eoinfor-
m atika va kadastr m illiy m arkazi» D avlat kadastri kartalarini yara-
tishda «IN TER G R A F» va boshqa takom illashgan kom pyuter usku-
nalari bilan t a ’m inlangan. Bu uskim alardan keng foydalanilgan
holda, raqam li elektron kadastr karta va planlari ishlab chiqilgan.
Bu ishlar yildan-yilga takom illashib bonnoqda. B unday ishlarda
asosiy kartografik m a iu m o t sifatida aerofoto m a iu m o tla rd a n keng
foydalanilm oqda. Shu tufayli raqam li kadastr kartalari va boshqa
m a ’lum otlam ing aniqlik darajasi ancha yuqoridir.
| 