S hulardan sp o rtch i u ch u n eng m uhim lari: startg a ja n g o v a r tay y o r-
garlik va startdagi t a ’sirchanlik holatlaridir. K uchli m u v o zan a tsiz asab
tizim iga ega b o ‘lgan sp o rtch ilar startda q altirash ,
jo n siz lik h o latig a
tushadilar. K uchli m uvozanatli, serharakat asab tizim ig a ega b o ‘lgan
sp o rtch ilard a startd a jangovarlik holati yuqori b o ‘ladi.
S p o rtch in in g startga tayyorgarlik h olati oldingi m u so b aq ala rd a o ‘z
ku ch in i q anday safarb ar etganligiga h am b o g ‘liq b o ‘ladi. B u lard an
tashqari, startga tayyorgarlik holati:
1) m usobaqaning xarakteriga; 2)
tomoshabinlarning xulq-atvoriga; 3) sportchining m usobaqa oldidan
bajargan jismoniy mashqlarisifatiga; 4) o ‘z kuchiga ishonch hosil qilishiga;
5) sportchining alohida о ‘ziga xos xususiyatlari kabilarga ham bogTiqdir.
Bu sabablar spo rtch in in g startga tayyorgarligiga t a ’sir qiladi.
B a’zi b ir sp o rtch ilard a m usobaqaga q a tn ash g a n d an k eyin v egetativ
k o ‘rsatkichlardan m uskul tonuslarining sezilarli darajad a o ‘sishi h a m d a
kechki uyquning o ‘zgarishi kuzatiladi. R uhiy notin ch lik
tez p asaym aydi,
vahim aga tez-tez tushaveradigan sportchilarda sport m usobaqasi davrini
o ‘tk a z is h h o la ti ju d a o g ‘ir k e c h a d i, ta s h v is h la n is h s p o r t c h i n i
m uvaffaqiyatsizlikka olib keladi. S p o rtch in in g
m u so b aq ad a n keyingi
holati ruhiy tushkunlik, ezilganlik, o ‘z kuchiga ishonm aslik xususiyatlari
bilan xarak terlan ad i. B unday sifatlarga ega b o ‘lgan
s p o rtc h ila rn in g
m usobaqa jara y o n id a tavakkaliga h arak at q ilishlari n atijasid a sp o rt
q o n u n -q o id ala rin i te z -te z buzish hollari tak ro rla n ib tu ra d i. B u larn in g
ham m asi sp o rtch in in g sportga boMgan qiziqishini, sport m ash g ‘u lo tig a
q atnashish in i, o ‘ziga nisbatan talabchanligini pasay tirad i, o ‘z
shaxsiy
sifatlariga b ah o berishi o ‘zgaradi.
S p o rtc h ila rn in g m u so b a q a d a n old in g i ru h iy h o la tin i, u la rn in g
m usobaqaga tayyorgarlik darajasini aniqlash m aq sad id a ta rq a tilg a n
so ‘rovnom a (anketa) savollariga sportch ilarn in g
bergan ja v o b la rid a n
q u y id ag ilar m u rab b iy larn in g alo h id a e ’tib o rid a b o ‘lishi m aq sad g a
muvofiq: «B o‘lajak sport m usobaqalari m eni d o im o vahim aga soladi?»,
«M en m urabbiyning bergan tan b e h id a n tez t a ’sirlan am a n , o 'z im g a
o g ‘ir olib, qiynalib yuram an». Bu javoblard an sp o rtch i o ‘z in in g ru h iy
holatini t o ‘g ‘ri boshqarish m alakalarini egallash usullarini o ‘rganish
u ch u n yordam ga m uhtoj ekanligi anglashiladi. D em ak ,
m u rab b iy lar
fa q a t s p o r t c h il a r n in g ru h iy h o la ti k u c h in i o ‘rg a n is h b ila n
c h e k la n m a sd a n , u la rn in g sp o rt fa o liy a tid a o ‘z i n i - o ‘zi b o s h q a ris h
im koniyatini ham o ‘rganib, bu vazifani m uvaffaqiyatli am alg a oshirish
u ch u n quyidagi uch asosiy m asalaga e ’tib o rlarin i
q aratish la ri lo zim
