115
K
apital, tovarlar, xizmat koʻrsatish va ishchi kuchining erkin harakatlanishi Gʻar-
biy Yevropa mamlakatlari rivojlanishi va aholi yashash darajasining ancha tez
yaqinlashuviga olib keldi. Ishchi kuchining nisbatan boy mamlakatlarga mavsumiy
va shartnoma asosida kelishi nisbatan kam taraqqiy etgan mamlakatlarda bandlik
va ishsizlik muammolarini hal etish imkonini berdi. Qoloq mintaqalarni rivojlantirish
Umumyevropa dasturi ham jadal iqtisodiy rivojlanish omili boʻldi. Integratsiya taʼsi-
rida rivojlangan Yevroatlantika mamlakatlarida asta-sekin yagona iqtisodiy siyosat
Bu tashkilotlar qabul qilgan integratsiya masalalariga oid qarorlar toʻgʻridan toʻgʻri
kuchga kirar, milliy hukumatlar va parlamentlar tomonidan tasdiqlanishi shart emasdi.
Rim shartnomasi bandlarini amalga oshirish integratsiyada ishtirok etayotgan mam-
lakatlar tovar ishlab chiqaruvchilari oʻrtasida raqobatni pasaytirib, uni tashqi bozorga
yoʻnaltirish imkonini berdi. Bir xil turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchilar oʻz kapitalla-
rini birlashtirish yoki ishlab chiqarish hajmiga kvotalar oʻrnatilishiga rozilik berishga
majbur boʻldilar.
Bunda ayniqsa Fransiya, Italiya va Germaniya
fermerlari va vino
ishlab chiqaruvchilari oʻrtasidagi raqobatni yengib oʻtishga alohida eʼtibor qaratildi.
Ishlab chiqarishni cheklovchi kvotalar bilan bir qatorda qishloq xoʻjaligi mahsulotlariga
YIH byudjeti hisobidan yuqori xarid narxlari oʻrnatildi. Shimoliy Yevropa mamlakatlari
integratsiyaning muqobil modelini yaratishga harakat qildilar. Ular
Yevropa erkin
savdo assotsiatsiyasi (YESA)ni taʼsis etdilar. Unga Buyuk Britaniya, Avstriya, Da-
niya, Irlandiya, Norvegiya, Shvetsiya, Shveytsariya va Portugaliya aʼzo boʻlib kirdi.
YESAning maqsadi faqat sanoat mahsulotlariga boj to‘lovlarini bosqich ma-bosqich
kamaytirish qilib belgilandi, ammo millatlararo organni tashkil qilish, qonunchilikni bir
xillashtirish nazarda tutilmadi.
1957-yil 25-martda Belgiya, Fransiya, GFR, Italiya, Lyuksemburg va Niderlandlar
qirolligi vakillari tomonidan Rim shartnomasining imzolanishi
