I l l bob. Y O N IL G ‘1 VA U N IN G Y O N IS H




Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/139
Sana25.01.2024
Hajmi8,29 Mb.
#145939
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   139
Bog'liq
CJdZi0HhZkhxN7TFlanq

I l l bob. Y O N IL G ‘1 VA U N IN G Y O N IS H  
KIMYOVTY REAKSIYALARI
3.1. YONILG‘1
Ichki yonuv dvigatellarida suyuq va gaz holatidagi yonilg‘i 
ishlatiladi.
Suyuq yonilg‘ilar har xil uglevodorodlardan tashkil topgan 
bo‘lib, ular parafin uglevodorodlar (alkanlar) CnHm+i, naften 
uglevodorodlar (siklanlar) 
C n H i n ,
C n H m - i ,
aromatik uglevo­
dorodlar 
C n H z n - b t C n H 2 n - , 2
va boshqalardan iborat.
Ichki yonuv dvigatellari uchun ishlatiladigan suyuq yonil- 
g‘ilarni tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, uning elem entar tarkibi 
uglerod C, vodorod Hi va oz miqdordagi kislorod Oi dan tashkil 
topgan. YonilgNlarning b a ’zi navlarida ju d a oz m iq do rda 
oltingugurt uchraydi.
G az bilan ishlaydigan dvigatellarda yonilg‘i sifatida tabiiy 
gaz, sanoat gazlari va qattiq holdagi yonilg‘ini gazga aylantirib 
olingan gazlar qoMlaniladi. Massa yoki hajm birligidagi yonilg‘i- 
ning t o ‘la yonishidan hosil bo'lgan issiqlik miqdoriga yonilg‘i- 
ning yonish issiqligi deb ataladi va u yonilg‘ining eng asosiy 
ko‘rsatkichlaridan hisoblanadi.
Yonilg‘ining yuqori H 0 va quyi 
yonish issiqligi bo ‘ladi.
Yuqori yonish issiqligi 
( H u )
deb, massa va hajm birligidagi 
yonilg‘ining t o ‘la yonishi natijasida hosil b o ‘lgan va yonish 
m ah sulotlarini b o sh lan g ‘ich te m p e ra tu ra g a c h a sovitganda 
sovituvchi muhitga beriladigan issiqlik miqdoriga aytiladi.
Ichki yonuv dvigatellarida ishlatilgan gazlar yuqori tempe- 
raturada tashqariga chiqarib tashlanadi, ularning temperaturasi 
tashqi muhit temperaturasidan ancha yuqori bo ‘ladi va o ‘zi 
bilan suv bug‘ini olib ketadi. Shuning uchun hisoblashlarda 
suv bug‘ining kondensatsiyalanishida ajralib chiqadigan issiqlik 
m iqdori hisobga olinm ayd i. M assa yoki hajm birligidagi 
yonilg‘i yonganda hosil b o ‘ladigan issiqlik m iqdoridan suv 
b u g ‘ining kondensatsiyalanishida ajralib chiquvchi issiqlik 
miqdorining ayirmasi yonilg‘ining quyi yonish issiqligi H u deyiladi.
31


Dvigatellarni hisoblashda Н и ning qiymatidan foydalaniladi. 
Buning u chun yonilg‘ining elem entar tarkibi va yuqori yonish 
issiqligi H 0 m a ’lum b o ‘lishi kerak:
H u = H 0 — 2512 (9H + W), kJ/kg
yoki
H u = Ho - 600 (9H + W), kkal/kg.
O datda, 1 kg suv bug‘ini hosil qilish uchun 2512 kJ/kg 
yoki 600 kkal/kg issiqlik miqdori sarflanadi.
1 kg yonilg‘i yonganda 9H suv bug‘i hosil b o ‘ladi, 1 kg 
yonilg‘ida H massa vodorod b o ‘ladi;
W — 1 kg yonilg‘idagi namlik miqdori.
YonilgNning faqat elem en ta r tarkibi (С, H
2
, Oy0 va S) 
m a ’lum b o ‘lgan hollarda ham uning quyi yonish issiqligini 
aniqlash mumkin. Buning u c h u n D.I. M endeleyev form u- 
lasidan foydalaniladi:
H u = (34,01 3 C + 125,6 H —10,9 

Download 8,29 Mb.
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   139




Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



I l l bob. Y O N IL G ‘1 VA U N IN G Y O N IS H

Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish