2.5-rasm .
is s iq lik o ‘z g a rm a s b o sim d a b e rila d ig a n sik l.
Bu siklning term ik f.i.k.
n
Cv(Tb - T a)
CP{TZ - Tc)
K _
.
Lekin
у ~ £ ’ с ~ к
va dastlabki kengayish darajasi
Vz
Tz
P = ту = f r ekanligini nazarga olib,
c, z, b nuqtalardagi tem pe-
Vc
1 (
ra tu ra la rn i b o sh lan g ‘ic h te m p e ra tu ra
Ta o rq ali ifodalasak,
siklning term ik f.i.k. quyidagi ko‘rinishga keladi:
_ J
1_
4
e*-'
k (p - 1)'
Siklning o ‘rtacha bosim i esa:
P s
=
P k
e k ■
k (p - 1)
■лг
( e - W - l )
D em ak, siklning term ik f.i.k. siqish darajasi
e, adiabata
ko ‘rsatkichi
к va birlam chi kengayish darajasi p ga bog‘liq.
Siqish darajasi e va adiabata ko ‘rsatkichi к ortishi bilan term ik
f.i.k.
ham ortadi, lekin p ning ortishi
ij, ning kamayishiga
olib keladi (2.6-rasm ).
K o‘rilayotgan siklga yaqin siklda ishlaydigan dvigatelda
yuklam ani oshirish uchun «issiq» m anbadan beriladigan issiqlik
m iqdorini oshirish kerak b o ‘ladi,
lekin bu p ning ortishiga
sabab b o ‘ladi.
D em ak siklda beriladigan issiqlik m iqdori oshishi bilan
term ik f.i.k. kamayadi. Buni shunday tushuntirish m um kin:
berilgan
q\ issiqlik oshganda «sovuq» m anbaga qaytarilgan
issiqlik ko‘proq bo ‘ladi va natijada
qj/q\ nisbat ortadi, bu esa
o ‘z navbatida
q, ning kamayishiga olib keladi.
Avtomobil va traktor dizellari kam yuklam alarda ishlaganda
ularning term ik f.i.k. ortadi, y a’ni issiqlikdan unum li foyda-
laniladi.
Siklning o ‘rtacha
bosim i ps ni orttirish uchun cz jarayonida
issiqlikni ko‘proq berish kerak.
N atijada yuqorida aytib o ‘tganim izdek
r\, ortadi, lekin
r\,
biroz kamayadi. К о ‘rib o ‘tilgan sikl sekin yurar kompressorli
dizellar uch u n taxm inan to ‘g ‘ri keladi.
Л,
0,6
0,5
2,0
1,5
2 .6 -r a sm . Is siq lik o ‘z g a rm a s b o sim d a b e rila d ig a n sik l u c h u n
77
, n in g p g a b o g ‘liq lig i g ra f ig i.
27
2.4 .
IS S IQ L IK
ARALASH
U SU LD A BERILAD IGA N S IK L
Issiqlik aralash usulda beriladigan sikl
p - V koordinatalar
sistem asida ko ‘rsatilgan (2.7-rasm ).
Bu siklda q\ =
cv{Tz - Tc)
m iq d o r is s iq l ik
c z j a r a y o n i d a o ‘z g a r m a s h a jm d a ;
Я\ = C p(Tz - T z) m iqdo r issiqlik esa
zz jarayonida o ‘zgarmas
bosim da beriladi va 1 kg ish jism i u ch u n «issiq» m anbadan
berilgan issiqlikning um um iy m iqdori quyidagicha aniqlanadi:
ql = q l +q2 = cv{Tz - Tc) + cp(Tz - T'z) =
cvTc ' '
- f - 1
=
CvTc [Я - 1 +
k k { p - 1)].
p V =const
Ю.ч.н.
I L
h
.
h
.
2 .7-rasm.
