Yuk tashish shartnomasi tushunchasi

391
baxsli muammolari bo‘yicha ancha ilgari (SSSR mavjudligi davrida) bildirgan fikrlari 
dolzarbligicha qolmoqda hamda amaldagi transport qonunchiligini yaxshirok 
tushunish va baxolash transport munosabatlaridamavjud ayrim baxsli muammolar 
bo‘yicha to‘g‘ri xulosa chiqarishda ko‘maklashadi. Transport tashkiloti (tashuvchi) 
tashish shartnomasi bo‘yicha unga jo‘natuvchi tomonidan ishonib topshirilgan yukni 
belgilangan punktga yetkazish va yukni olishga vakil qilingan shaxsga (oluvchiga) 
topshirish majburiyatini oladi, jo‘natuvchi esa yukni tashish uchun belgilangan xakni 
to‘lash majburiyatini oladi. Yuk tashish shartnomasining huquqiy tavsifi borasida 
hozirga qadar yagona fikr yuk. Bu masalaga yuridik adabiyotda katta ahamiyat 
berilishiga qaramay, u fuqarolik huquqi fanida hali ham baxsli bo‘lib qolmoqda. Yuk 
tashish shartnomasining huquqiy tavsifini aniqlashda unda yukni qabul qilib 
oluvchining huquqiy holatini, uning yuk jo‘natuvchi va tashuvchi bilan munosabatini 
aniqlash yetarliga o‘xshaydi. 
Yukni qabul qilib oluvchining yuk jo‘natuvchi va tashuvchi bilan tashish 
shartnomasidagi o‘zaro munosabatlari borasida bir qancha nuqtai nazarlar mavjud. 
Ba’zilar yuk tashish shartnomasini uchinchi shaxs foydasiga ishlovchi shartnoma 
sifatida kvalifikatsiya qilishadi. Ayni mahalda boshqalar yuk tashish shartnomasining 
ijrosini uchinchi shaxsga topshirish to‘g‘risidagi shartnoma toifasiga kiritiladi yoki 
yuk jo‘natuvchi va yukni qabul qilib oluvchini yuk tashish shartnomasida bir tomon 
deb hisoblashadi.
Boshqa nuqtai nazarga ko‘ra, yuk tashish shartnomasi yukni qabul qilib 
oluvchi uchinchi shaxs yoki yuk jo‘natuvchi bilan bir tomon emas, balki mustaqil 
sub’ekt hisoblanadigan o‘ziga xos shartnomadir. Ayrim mualliflar tashish 
shartnomasini katnashchilar huquqka xam, tegishli majburiyatlarga xam ega bo‘lgan 
uch tomonlama shartnoma, deb hisoblashadi. Yuk tashish shartnomasi uchinchi shaxs 
foydasiga ishlaydigan shartnoma sifatida qaraladigan fikr yuridik adabiyotda ancha 
keng tarqalgan. Shartnoma uchinchi shaxs foydasiga ishlaydi, degan kontseptsiyani 
kullabkuvvatlovchi mualliflar yuk tashish shartnomasi yetkazib berish, kapital 
qurilish to‘g‘risidagi shartnomalar va boshqa shartnomalar hamda ularga asas bo‘lgan 
me’yoriy hujjatlar bilan belgilanadigan maqsadlarga erishish uchun xizmat qiladi, 
deb hisoblashadi. Shunday qilib, tashish shartnomasi – yuk jo‘natuvchi uchun mazkur 
shartnomalardan kelib chiqadigan majburiyatlarni bajarish vositalaridan biri. 
Mahsulot haridori (qabul qilib oluvchi) ushbu shartnomani tuzar ekan, shartnomada 
esa uni yetkazib berish usuli belgilanadi.
Buyurtirilgan mahsulotni qabul qilib oluvchi tegishli shartnomani (etkazib 
berish, oldisotdi) tuzish jarayonidayoq, birinchidan, tashish shartnomasini tuzishga 
rozilik beradi, bunda u qabul qilib oluvchi, deb ko‘rsatiladi, ikkinchidan transport 
tashkilotidan yukni qabul qilish olishgina emas, balki tashish shartnomasidan kelib 
chiqadigan boshqa harakatlarni amalga oshirish majburiyatini xam oladi. Yuk 
jo‘natuvchi (etkazib beruvchi, sotuvchi) esa, uz navbatida, tashish shartnomasini 
tuzar ekan, uzining mahsulot (yuk)ni qabul qilib oluvchi(haridor)ga topshirish 

392
majburiyatini ijro etishni transport tashkilotiga topshiradi, uning bunga roziligi 
tegishli shartnomani tuzishda olingan bo‘ladi. Ya’ni qabul qilib oluvchi transport 
tashkilotlaridan yukni berishni talab kilar ekan, yuk tashish shartnomasi tuzilishiga 
sabab bo‘lgan narsani ijro etish uchun tuzilgan tegishli shartnoma tufayli yuzaga 
kelgan huquqini amalga oshiradi. Yukni qabul qilib oluvchi –tashish bo‘yicha 
majburiyatning alohida sub’ekti – tashish shartnomasi uning foydasiga tuziladigan 
uchinchi shaxs bo‘lib chiqadi. Yukni qabul kiluvchining yuk tashish bo‘yicha 
huquqiy munosabatlarda uchinchi shaxs sifatida ishtirok etishi uning foydasiga 
shartnoma tuzayotgan yuk jo‘natuvchining xattiharakatiga xam, yukni qabul qilib 
oluvchining yuk jo‘natuvchi bilan yetkazib berish shartnomasini yoki boshqa 
fuqaroning huquqiy shartnomani tuzayotganda ifodalagan xoxishirodasiga xam 
asoslangan bo‘ladi. Yuk tashish shartnomasi uchinchi shaxs foydasiga qilingan bitim, 
deb hisoblanadi, biroq bunda yetkazib berish bo‘yicha avval tuzilgan yoki boshqa 
shartnoma kuchga ega bo‘ladi. 
Ammo bu kontseptsiyaning zaif jihatlari ko‘p. Birinchidan, na yetkazib berish 
shartnomasi, na boshqa har qanday shartnoma tashish shartnomasi tuzish uchun 
majburiy shart bulmaydi. Chindan xam, fuqarolik-huquqiy shartnomalari ko‘p 
xollarda tashish shartnomasini tuzish zaruriyati doim xam yuzaga kelavermaydi. 
Agar bir shaharda yashovchi mahsulotni yetkazib beruvchining omboridan o‘ziga 
tegishli avtotransportda olib ketsa, tashish shartnomasi bulmaydi. Mahsulot miqdori 
tashish umum talab kilinmaydigan darajada kam bo‘lganda xam tashish shartnomasi 
kerak bulmaydi. Shuning uchun, buyurtmachi yetkazib berish shartnomasini tuzar 
ekan, o‘zi to‘g‘ridanto‘g‘ri bildirgan roziligi bilan tashish majburiyati tomonlaridan 
biriga aylanadi, deb karash kerak emas. Buyurtmachi yetkazib berish shartnomasi 
tomonlaridan biri hisoblanadi, lekin bu faqat uni xam tashish majburiyati sub’ektiga 
aylantirmaydi. Fuqarolik kodeksida mutlako uchinchi shaxsning foydalanishi yoki 
voz kechishi mumkin bo‘lgan huquqlari haqida gap boradi. Uchinchi shaxsga 
nisbatan majburiyatlar emas, huquqlar belgilanishi mumkin, chunki shartnoma 
bo‘yicha majburiyatlarga uni shaxsan yoki vakili orqali imzolagan shaxsgina ega 
bo‘ladi. Yukxatda yukni qabul qilib oluvchi sifatida uni jo‘natuvchi emas, balki 
boshqa 
shaxs 
ko‘rsatilgan yuk tashish shartnomasini uchinchi shaxs foydasiga ishlovchi shartnoma 
deb emas, balki uchinchi shaxsga bajarib berish shartnomasi, deb e’tirof etish kerak. 
Transport jarayoni uch qismga bo‘linadi: Birinchi qism – tashish shartnomasi bilan 
yuzaga kelgan munosabatlar; Ikkinchisi – tashuvchi bilan yukni qabul qilib oluvchi – 
uchinchi shaxs o‘rtasida yuzaga keladigan majburiyat munosabatlaridir. Yukning 
qabul qilib oluvchi manziliga junatilishi, belgilangan punktga yetib borishi yoki 
yetkazib berish muddati utib ketishi tashuvchi bilan yukni qabul qilib oluvchi – 
uchinchi shaxs o‘rtasida majburiyat munosabatlarini yuzaga keltiradigan yuridik 
faktlardir. Bunda yukni qabul qilib oluvchining huquq va majburiyatlari tashish 
shartnomasiga emas, balki ularni bevosita tartibga soluvchi ustavga butkul asolangan. 

393
Ayrim yuridik nashrlarda tashish shartnomasida yuk jo‘natuvchi va yukni qabul qilib 
oluvchi bir tomon, tashuvchi esa boshqa tomon bo‘lishi ko‘rsatilib, bu fikr-muloxaza 
yukni qabul qilib oluvchining tashuvchiga talablar bo‘yicha uz huquqlarini yuk 
jo‘natuvchiga utkazish huquqi bilan, Shuningdek yuk tashish yo‘qolganda va tashuv 
tulovlari ortiqcha olinganda talab qilish huquqi yuk jo‘natuvchiga xam, uni qabul 
qilib oluvchiga xam, ulardan kaysi biri talab qilish uchun zarur hujjatlarga ega 
ekanligiga karab, taalluqli ekanligi bilanasoslaydilar. Yuk jo‘natuvchi bilan yukni 
qabul qilib oluvchining tashish shartnomasida bir tomon bo‘lib ishtirok etishi 
yukning belgilangan stantsiyaga kelishi bilan tasdiqlanadi va ushbu tashish bo‘yicha 
tashuvchi oldidagi barcha majburiyat yukni qabul qilib oluvchining zimmasiga 
tushadi. Ya’ni yukni qabul qilib oluvchi yukni jo‘natuvchi bilan tashuvchi O‘rtasida 
tashish shartnomasi tuzilgan ondan boshlab jo‘natish stantsiyasida tashish 
shartnomasi sub’ektiga aylanadi. Agar yuk jo‘natuvchi va yukni qabul qilib oluvchi 
bir xil huquq hamda majburiyatlarga ega bo‘lgan xollardagina qonuniy bo‘ladi. 
Biroq transport ustavlarida belgilangan normalar tomonlar – yuk jo‘natuvchi va 
yukni qabul qilib oluvchi – shartnomadan kelib chiqadigan hamda mustaqil 
xususiyatga ega bo‘lgan turli huquq va majburiyatlarga ega ekanliklaridan dalolat 
beradi (masalan, yuk jo‘natuvchi yukni tashishga tayyorlashi – taralangan holatda 
ko‘rsatishi, yo‘l haqini to‘lashi shart; yukni qabul qilib oluvchi uz nomiga kelgan 
yukni qabul qilib olishi, olib ketishi, uni qabul qilish tartibini bajarishi shart). 
Undan tashqari, yuk jo‘natuvchi va yukni qabul qilib oluvchi tashuvchi oldida 
har xil javobgarlikka egadirlar (masalan, yuk jo‘natuvchi – transport vositlaridan 
foydalanmaganligi uchun va x.k.; yukni qabul qilib oluvchi – yukni vaqtida tushirib 
olmagani, transport vositalari bekor turib qolgani uchun javobgardir), bu yuk 
jo‘natuvchi va yukni qabul qilib oluvchi tashish shartnomasida bir tomon 
emasliklarini tasdiqlashda muhimdir. Boshqa mualliflar tashish shartnomasi alohida 
tur shartnoma, unda yukni qabul qilib oluvchi uchinchi shaxs yoki yuk jo‘natuvchi 
bilan bir tomon bulmay, balki muayyan huquq va majburiyatlarga ega mustaqil 
sub’ekt, deb hisoblashadi. Qabul qilib oluvchi tashish shartnomasi katnashchilari 
qatoriga kiradigan vaqt sifatida uning shartnomaga rozilik berishi vaqtini – uning 
tomonidan transport kvitantsiyasi (konosament)ning qabul qilinishi vaqtini olish 
kerak. Kvitantsiya (konosament) qabul qilib oluvchi ixtiyoriga O‘tgan vaqtdan 
boshlab unda transport korxonasiga talab qo‘yish huquqi yuzaga keladi, natijada yuk 
tashuvchi bilan yukni qabul qilib oluvchi O‘rtasida majburiyat munosabatlari 
urnatiladi. Yuk yuk xatda ko‘rsatilgan qabul qilib oluvchiga, yuk kvitantsiyasini 
bermay topshiriladi. Boshqa mualliflar yukni qabul qilib oluvchi shartnomaning 
mustaqil katnashchisi bo‘lib, u amaldagi transport qonunchiligiga muvofiq muayyan 
huquq va majburiyatlarga ega, deb hisoblanadi va yuk tashish shartnomasiga uch 
tomonlama shartnoma sifatida karash kerak, deyishadi. 
Yuk tashish shartnomasini tuzishni ikki qismga bo‘lishadi. Bu – yuk 
jo‘natuvchi bilan tashuvchi O‘rtasida yuk tashish shartnomasining tuzilishi, unga 

394
muvofiq yuk jo‘natuvchi yukni lozim darajada topshiradi, tashuvchi esa unga 
belgilangan joyga yetkazib berish majburiyatini oladi, bu yukni qabul qilib 
oluvchining shartnomaga kushilishidir. Yukni qabul qilib oluvchi nomiga keladigan 
yuk kvitantsiyasi (konosament)ni olish vaqtini uning shartnomaga kushilish vaqti, 
deb hisoblash kerak. Shu vaqtdan boshlab yukni qabul kiluvchida nafaqat huquqlar, 
balki majburiyatlar (yukni belgilangan tartibda qabul qilib olish, tashib keltirganlik 
haqini to‘lash va x.k.) Xam yuzaga keladi. Kurib chikilayotgan vaziyatlarda yuk 
kvitantsiyasining olinishi vaqtini yukni qabul qilib oluvchining tashish shartnomasiga 
kushilishi vaqti, deb hisoblash lozimligi muhim holatdir. Biroq yukni qabul qilib 
oluvchi bironbir sababga ko‘ra yuk kvitantsiyasini (yoki konosamenti) olmagan 
bo‘lishi mumkin. Transport qonunchiligining taxlili yukni qabul qilib oluvchi, uning 
nomiga yuk kvitantsiyasi (konosament) kelgan yoki kelmaganligidan kat’inazar, 
shartnomaga kushiladi, deb xulosa qilish imkonini beradi. Chindan xam, yuk 
kvitantsiyasi (konosament)ning mavjudligi yukni qabul qilib oluvchini shartnoma 
tomonlaridan biri, deb hisoblash huquqini beradi. U yukni boshqalar nomiga 
jo‘natishi mumkin (mazkur maokolalarda (moddalarda) shu vaqtda yuk kvitantsiyasi 
bo‘lishi zarurligi to‘g‘risida xech gap deyilmaydi). 
Yukni qabul qilib oluvchi yuk kvitantsiyasi mavjud bo‘lmasa xam tashish 
shartnomasi tomonlaridan biridir, deb hisoblash mumkin. Shunday qilib, yuk tashish 
shartnomasi uch tomonlama shartnoma bo‘lib, uning barcha katnashchilari huquq va 
majburiyatlarga egadirlar. To‘g‘ri aralash aloqa yo‘llaridan yuk tashish shartnomasi 
yuk tashish shartnomasi turlaridan biri ekanligini hisobga olib, uni ko‘p tomonlama 
shartnoma deb hisoblash lozimki, uning barcha katnashchilari huquq va 
majburiyatlarga egadirlar, bunda tashish shartnomasini bajarishga qaratilgan bo‘ladi. 
To‘g‘ri aralash aloqa yo‘llaridan yuk tashishda tashuvchi vazifasini turli transportlar 
(masalan, temir yo‘l, avtomobil, havo transportlari) bajaradi. Bunda yuk tashish 
bo‘yicha huquqiy munosabatlar yuzaga kelib, unda bir necha xamkatnashchilar 
ishtirok etishadi, ularning har biri yukni avvalgi transport tashishlardan olib, yuk 
harakatining tegishli bulagida yuk tashish bo‘yicha dastavval tashuvchi tomonidan 
tuzilgan shartnomadan kelib chiqadigan uz majburiyatini bajaradi. Boshqa nuqtai 
nazar tarafdorlaridan «keyingi har bir tashuvchi, shartnomaga kushilar ekan, avvalgi 
tashuvchining yuk xatdan kelib chiqadigan huquq va majburiyatlarini amalga 
oshirish lozim», deb hisoblanadi va yuk jo‘natuvchi (yukni qabul qilib oluvchi) bilan 
transport tashkilotidagi (xam tashuvchilar) o‘rtasidagi shartnomaviy huquqiy 
munosabatlar mavjudligini asoslash uchun to‘g‘ri aralash temir yo‘l – suv aloqa 
yo‘llarida yuk tashish qoidalarining 21moddasiga murojaat etishadi. Bu moddaga 
ko‘ra, portlar temir yo‘ldan tushiribyuklash punktlariga kelgan yuklarni, navigatsiya 
to‘xtaganiga karamay, belgilangan muddatlarga rioya etgan holda qabul qilib olishlari 
hamda yuk jo‘natuvchidan yukni nima qilish haqida ko‘rsatma talab qilishlari shart. 
Jo‘natuvchi esa o‘n kunlik muddat ichida yukni nima qilish to‘g‘risida portga 
(pristanga) ko‘rsatma berishi kerak. Biroq bu nuqtai nazar tarafdorlari 

395
xamtashuvchilar yukni to‘g‘ri aralash aloqa yo‘lidan tashishda o‘zaro shartnomaviy 
munosabatlarda bo‘lishini rad etmagan holda, xam tashuvchilar bilan dastlabki 
tashuvchi o‘rtasida to‘g‘ri aralash aloqa yo‘lidan yuk tashish shartnomasini tuzish 
izchilligini ochib berishmaydi. Boshqalar, agar dastlabki tashuvchi har bir transport 
korxonasi nomidan chikkanida, usha xamtashuvchilarning har birida muayyan huquq 
va majburiyatlar yuzaga kelishi lozim edi, deb hisoblashadi. Lekin oralik 
tashuvchilarda, umumiy qoida bo‘yicha, mijozlar bilan huquqiy aloqa mavjud emas, 
ya’ni yukni qabul qilib oluvchi bilan transport tashkilotlari xamtashuvchilar) o‘rtasida 
shartnoma munosabatlari mavjud emas, deb ta’kidlanadi. Xam tashuvchilarning bir-
biri bilan, yuk jo‘natuvchilar (yukni qabul qilib oluvchilar) bilan va dastlabki 
transport tashkiloti bilan huquqiy holatini belgilash uchun xamtashuvchilar dastlabki 
tashuvchi bilan tuzilgan tashish shartnomasi asosida yuzaga keladigan tashish 
majburiyatlari sub’ekti hisoblanishhisoblanmasligini, agar shunday deb hisoblansa, 
bu kaysi tartibda ruy berishini aniqlash zarur. Xam tashuvchilarning huquqiy holati 
va ularning dastlabki tashuvchi hamda yuk jo‘natuvchi bilan o‘zaro munosabatlari 
to‘g‘risidagi masalani kurib chiqishda masala transport tashkilotlari o‘rtasidagi 
munosabatlar shartnomaviy munosabatlarmi yoki yukmi, degan masala bilan uzluksiz 
bog‘liq. Transport tashkiloti yuk jo‘natuvchi tomonidan o‘ziga ishonib topshirilgan 
yukni belgilangan punktga yetkazish va uni yukni qabul qilib olishga vakil qilingan 
qabul qilib oluvchiga topshirish lozim tashuvchida bunday majburiyat to‘g‘ri aralash 
aloqa yo‘llaridan yuk tashishda xam yuzaga keladi. Lekin bunda bir o‘ziga xoslik 
bo‘lib, yuk bir turdagi transport bilan tashiladi va dastlabki tashuvchi uni qabul qilib 
oluvchiga olib borib beri majburiyatini oladi. Qonun kurib chikilayotgan 
munosabatlarning yuridik konstruktsiyasini belgilamaydi, faqat tashishdagi 
kamchiliklar uchun javobgarlik so‘nggi transport tashkilotida bo‘lishini belgilaydi, 
xolos. 
To‘g‘ri aralash aloqa yo‘llaridan yuk tashish shartnomasini taxlil qilinganda, 
bizningcha, tashishning ikki boskichini kurib chiqish lozim. Birinchi boskichda 
dastlabki tashuvchi to‘g‘ri aralash aloqa bo‘yicha shartnoma tuzar ekan, yukni 
belgilangan punktga olib borib berish majburiyatidan tashqari, yuk jo‘natuvchining 
vakili sifatida xamtashuvchilar bilan o‘zaro munosabatga kirishish huquqini qo‘lga 
kiritadi. Bu huquq, dastlabki tashuvchi qonun (transport ustavlari, kodekslari va x.k.) 
Unga yukni topshirish borasida berilgan vakolatlar tufayli yuk jo‘natuvchi tashish 
shartnomasinituzib o‘ziga bergan huquq va majburiyatlarni unga utkazgan holda, yuk 
jo‘natuvchi nomidan (uning vakili sifatida) xamtashuvchi bilan shartnoma tuzadi, 
ya’ni keyingi har bir xamtashuvchi avvalgi tashuvchi bilan majburiyatli 
munosabtlarga kirishib, yuk jo‘natuvchining vakiliga aylanadi. Qonunda xam 
tashuvchilarning ushbu majburiyatini ko‘rsatilgan holda, xamtashuvchi dastlabki 
tashuvchi hamda yuk jo‘natuvchi bilan qanday shaklda shartnoma tuzishi 
mumkinligini 
konkretlashtirilmaydi. 
Xam 
tashuvchilar 
jo‘natuvchi 
bilan 
shartnomaviy munosabatda emaslar, deb hisoblash xam to‘g‘ri bulmaydi. O‘tkazish 

396
vedomosti va yukxatda boshqa tashuvchining kalendar tamgani bosishi va tilxat 
yozishi vaqtini ular orasidagi shartnoma tuzilgan vaqt deb hisoblash kerak. To‘g‘ri 
aralash aloqa yo‘llaridan yuk tashishni tartibga soluvchi transport qonunchiligi taxlili 
yuk jo‘natuvchi bilan xam tashuvchilar o‘rtasida aynan shartnomaviy munosabatlar 
borligidan dalolat beradi.
Tashuvchilar to‘g‘ri aralash aloqa yo‘llaridan yuk tashishda mijozlar 
huquqlarida yagona transport tashkiloti sifatida voqif bo‘lishadi va barcha yuk 
tashuvchilar yuk jo‘natuvchi (qabul qilib oluvchi) bilan shartnomaviy munosabtlarda 
bo‘lishadi. Xam tashuvchilar yuk jo‘natuvchi (yukni qabul qilib oluvchi) bilan 
shartnomaviy munosabatlarda bo‘lishgani holda, ayni mahalda o‘zaro shartnomaviy 
munosabatlarda bo‘lishadi. Yuqorida aytilganidek, yuk bir tashuvchidan boshqasiga 
berilgan, topshirish vedomostiga va yuk xatga kalendar tamg‘a bosilgan va tilxat 
yozilgan vaqt shartnoma tuzilgan vaqt hisoblanadi. To‘g‘ri aralash aloqa yo‘llaridan 
yuk tashish shartnomasi yuk jo‘natuvchi nazarida, O‘zi bilan shartnomaviy 
munosabatlar bo‘lgani holda, yagona transport tashkiloti sifatida voqea bo‘ladigan 
xam tashuvchilar O‘rtasida tuzilgan ayrim shartnomalar yig‘indisidan iborat bo‘ladi. 
O‘zbekiston Respublikasida transport sohasida amalga oshirilayotgan isloxotlar 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 1 fevraldagi “Transport 
sohasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi PF 5647-son Farmoni bilan O‘zbekiston avtomobil transporti agentligi 
negizida O‘zbekiston Respublikasi Transport vazirligi tashkil etildi. Vazirlik 
avtomobil, temir yo‘l, havo, daryo transportlari, metropoliten, shuningdek, yo‘l 
xo‘jaligini rivojlantirish sohasidagi yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga 
oshirish bo‘yicha davlat boshqaruvi organi hisoblanadi; 
Vazirlikning vakolatlari va vazifalari yuqoridagi qayd etilgan Farmon, 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 1 fevraldagi «O‘zbekiston 
Respublikasi transport vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi PQ-4143 sonli 
qarori bilan belgilab berilgan. 
Vazirlik unga yuklangan vazifalar va funksiyalarni bevosita hamda uning 
tuzilmasiga kiruvchi hududiy bo‘linmalar va idoraviy mansub tashkilotlar orqali 
amalga oshiradi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Transport sohasida davlat 
boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2019-yil 1-
fevraldagi PF-5647-son 
Farmoniga 
muvofiq va O‘zbekiston Respublikasi Transport 
vazirligi faoliyatini samarali tashkil etishni ta’minlash maqsadida 
Avtomobil transportida yo‘lovchilar tashish sohasida mehnat faoliyatini 
amalga oshirish uchun shart-sharoitlarni soddalashtirish, sohada yashirin iqtisodiyot 
darajasini pasaytirish maqsadida: 
Moliya vazirligi va Transport vazirligining 2021-yil 15-maydan 2022-yil 
oxiriga qadar quyidagilarni nazarda tutuvchi avtomobil transportida yo‘lovchi tashish 

397
faoliyatini tartibga solishni soddalashtirish bo‘yicha eksperiment o‘tkazish 
to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berilsin: 
Yo‘lovchilarni haydovchidan tashqari to‘rttadan ortiq bo‘lmagan o‘rindiqlarga 
ega bo‘lgan yengil avtotransport vositalarida tashish faoliyati yakka tartibdagi 
tadbirkorlar shug‘ullanishi mumkin bo‘lgan faoliyat turlari ro‘yxatiga kiritiladi; 
Yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan yo‘lovchilarni yengil avtotransport 
vositalarida tashish faoliyati litsenziya varaqasiga (keyingi o‘rinlarda — litsenziya 
varaqasi) asosan amalga oshiriladi; 
Litsenziya varaqasi 21 yoshga to‘lgan va boshqaruvida arizani berish vaqtida 
10 yildan ortiq bo‘lmagan vaqt davomida ekspluatatsiya qilinayotgan avtomobil 
transporti mavjud bo‘lgan yakka tartibdagi tadbirkorlarga “Litsenziya” axborot tizimi 
orqali beriladi; 
Avtomobil transportida yo‘lovchilarni tashish bilan shug‘ullanadigan yakka 
tartibdagi tadbirkorlar (keyingi o‘rinlarda — yakka tartibdagi tashuvchilar) 
“Akkreditatsiya markazi” dukda akkreditatsiyadan o‘tgan texnik xizmat ko‘rsatish 
stansiyalarida 6 oyda kamida 1 marotaba transport vositasini texnik ko‘rikdan 
o‘tkazishi shart 
Hukumat qarori (172-son, 12.04.2022-y.) Bilan Yoʻl harakati
qoidalari 
tasdiqlandi
. 
Qarorga koʻra, aholi punktlarida transportlarning tezligini soatiga 70 kilometrdan, 
maktab va bogʻchalar atrofidagi yoʻllarda 300 metrgacha masofada 30 kilometrdan, 
turar joy dahalari va yondosh hududlarda (uy-joy binolari orasidagi yer uchastkasida) 
esa soatiga 20 kilometrdan oshirmasdan harakatlanishga ruxsat etiladi. 
Bunda Prezidentning tegishli qarori bilan tashkil etilgan Yoʻl harakati 
xavfsizligini ta’minlash sohasidagi respublika komissiyasi qarori asosida Toshkent 
va Nukus shaharlari hamda viloyatlar markazlaridagi yoʻl harakati qatnovi yuqori 
boʻlgan va aholi gavjum hududlarda transport harakatlanishining yuqori tezligi 
soatiga 60 kilometr etib belgilanishi mumkin. 
Yengil avtomobillarda yuk tashishga ularning tom qismiga oʻrnatilgan 
yukxonadagi 
yukning 
balandligi 
1 
metrdan 
(maxsus 
moslamalar 
bilan 
mustahkamlangan holda velosipedlarni tashish bundan mustasno) va uzunligi 
avtomobilning gabaritidan 0,5 metrdan oshmagan taqdirda yoʻl qoʻyiladi. 

Download 6,3 Mb.