O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti




Download 2,38 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/25
Sana26.05.2024
Hajmi2,38 Mb.
#254108
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   25
elektron kovak
juftining hosil 
bo’lishi asosida ikki xil o’tkazuvchanlik - 
elektron
va 
kovak
o’tkazuvchanligi 
mavjud bo’lib, ularning miqdori bir-biriga tengdir. Yarim o’tkazgichning elektron 
o’tkazuvchanligi 
n-
tur o’tkazuvchanlik (
negative
- manfiy so’zidan olingan) kovak 
o’tkazuvchanligi esa, 
p-
tur o’tkazuvchanlik (
positive
- musbat so’zidan olingan) deb 
ataladi.Ular birgalikda yarim o’tkazgichning 
xususiy o’tkazuvchanligi
deyiladi. 
Asosiy o’tkazuvchanligi elektron o’tkazuvchanlikdan iborat bo’lgan kristal 
n-
tur kristall yoki 
yarim o’tkazgich
deyiladi. 
Margumushga o’xshash o’z valent elektronlarini bog’lanishga beruvchi 
begona element donor modda yoki 
oddiy donor
deb ataladi. 
O’z.
 
Varaq
 
Hujjat № 
Imzo 
Sana 
Varaq 
 
1.20 N.XQM 00.00.000 HYo 


Asosiy o’tkazuvchanligi kovak o’tkazuvchanlik bo’lgan yarim o’tkazgich 
p-
tur yarim o’tkazgich deb ataladi. Uni hosil qiluvchi begona modda 
aktseptor 
deyiladi. 
Yarim o’tkazgichli asboblarning ishlash printsipi 
р-n
o’tish degan hodisaga 
asoslangandir. U o’tkazuvchanliklari turlicha bo’lgan yarim o’tkazgichni kontaktga 
keltirish natijasida hosil bo’ladi. Lekin bunda yarim o’tkazgichlarning mexanik 
kontakti 
р-n
o’tishni hosil qilmaydi, chunki ular orasida ideal kontakt hosil qilish 
mumkin emas. Shuning uchun yagona yarim o’tkazgich kristali olinib shartli ikki 
bo’lak deb qaraladi va ularda turli ishorali o’tkazuvchanlik hosil qilinadi. Shartli 
bo’laklar orasidagi yupqa qatlam kontakt sohasi deb qaraladi. 
p-n
o’tish hodisasini sifat jihatdan ko’rib chiqaylik. Faraz qilaylik, germaniy 
(yoki kremniy) monokristalida turli ishorali o’tkazuvchanlik hosil qilingan bo’lsin. 
Oson bo’lishi uchun donor va aktseptor moddalarning miqdorini bir xil deb 
hisoblaymiz. Unda turli ishorali tok tashuvchilarning miqdori ham teng bo’ladi (7 
a-rasm).
O’z.
 
Varaq
 
Hujjat № 
Imzo 
Sana 
Varaq 
 
1.20 N.XQM 00.00.000 HYo 


7-rasm. p-n o’tishning hosil bo’lishi. 

Download 2,38 Mb.
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   25




Download 2,38 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Download 2,38 Mb.
Pdf ko'rish