-rasm. Tez  oʻtkazish sxemasili toʻrt razryadli jamlagich

148 
(3.19)dan foydalanib, to
ʻrt razryadli jamlagich uchun oʻtkazish 
funksiyasi quyidagi koʻrinishda yoziladi: 
0
1
1
1
C
G
p
С
+
=
; 
0
1
2
1
2
2
1
2
2
2
С
G
G
р
G
p
C
G
p
С
+
+
=
+
=
; 
(3.20) 
0
1
2
3
1
2
3
2
3
3
2
3
3
3
С
G
G
G
р
G
G
р
G
p
C
G
p
С
+
+
+
=
+
=
; 
0
1
2
3
4
1
2
3
4
2
3
4
3
4
4
3
4
4
4
С
G
G
G
G
р
G
G
G
р
G
G
р
G
p
C
G
p
С
⋅
+
+
+
=
+
=
. 
(3.20) mantiqi
y ifodalar asosida ishlovchi toʻrt razryadli jamlagich 
sxemasi 3.26-rasmda keltirilgan. 
1 – 8 mikrosxemalarni 
X
(
X
1
, X
2
, X
3
, X
4
) va 
U
(
U
1
, U
2
, U
3
, U
4
) 
qoʻshiluvchilarning konyunksiya 
1
G
, 
2
G
, 
3
G
, 
4
G
va dizyunksiya 
1
P
, 
2
P
, 
3
P
, 
4
P
invers funksiyalari tashkil etadi. 9 – 15 mikrosxemalar bevosita 
barcha razryadlardan bir v
aqtning oʻzida oʻtkazish funksiyasi 
shakllantiradi. 14-27 sxemalar S
1
-S
4
yigʻindi razryadlari qiymatlarini 
shakllantiradi. S
i
yigʻindi (3.13) asosida quyidagi koʻrinishda 
shakllanadi: 
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
C
)
G
p
(
C
)
G
p
(
C
)
G
p
(
C
У
Х
S
≈
≈
=
⊕
=
⊕
⊕
=
⊕
⊕
=
. (3.21)
Tez oʻtkazishli toʻrt razryadli jamlagichlar KISlar koʻrinishida 
ishlab chiqariladi (masalan, K155IM3 mikrosxemalari). 
Komparator. 
Komparator ikkita bir xil razryaddagi miqdorlarni 
solishtiruvchi qurulma. 
3.8-jadval 
Kirishlar 
Chiqishlar 
B 
A 
F1 
A>B 
F2 
A=B 
F3 
A0 
0 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 

149 
a) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
b) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.27-rasm.
Komparator shartli belgisi (a) va uning blok-
sxemasi(b). 
 
Komparator kirishidagi A va V sonlarni qiymatini bilmay turib, 
uning chiqishida mazkur sonlarning bir biriga nisbatan munosobatini 
A=B, A>B va A 
Nazorat savollari
1. Mantiqi
y algebra funksiyasi (MAF)ga taʼrif bering. 
2. MAFning asosiy ifodalanish usullarini keltiring. 
3. KIS va O
ʻ
KISlarda bajariladigan mantiqiy qurilmalarni 
minimallashdan maqsad nima va asosiy prinsiplari qanday? 
4. Shifratorning vazifasi va mantiqiy shemasi qanday?
5. Bir pog
ʻ
onali, piramidali va ko
ʻ
p bosqichli deshifratorning vazifasi 
va mantiqiy sxemasi qanday? 
6. Multipleksor va demultipleksorning vazifasi va mantiqiy sxemasi 
qanday? 
7. Yarimjamlagich va to
ʻ
liq jamlagichlarning farqi nimada? 
8. Parallel va ketma-ketli ko
ʻ
prazryadli jamlagichlarning asosiy farqi 
nimada? 
9. Jamlagichlar tezkorligini oshirishning asosiy usullarini sanab bering. 

150 
IV BOB 
TADRIJIY (KETMA-KET) TURDAGI RAQAMLI 
 SXEMALAR 
 
4.1. Umumiy ma’lumotlar
Yuqorida ko
ʻrib oʻtilgan barcha raqamli mantiq kombinatsion 
sxemalarda tuzilgan edi. Ularda chiqishdagi signal kirishning joriy 
(hozirgi) holati bilan aniqlanadi. Bu sxemalarda «xotira» mavjud emas. 
Agar kombinatsion sxemalarga xotira kiritilsa, u holda, ularning 
yordamida hisoblagichlar, arifmetik registrlar va boshqa «aqlli» 
sxemalarni hosil qilish mumkin. Bunda ular bir funksiyani bajarib 
bo
ʻlgach, keyingisiga oʻtadi. Bunday sxemalarning asosiy tuguni boʻlib 
trigger hisoblanadi. 
ME va triggerlardan tuzilgan sxemalar, ya’ni ketma-ketli sxemalar 
kirish signalarining hozirgi holati bo
ʻyicha yoki ularning avvalgi holatini 
bilgan holda kombinatsion funksiya shakllantirishi mumkin. Demak, 
hodisalarni ro
ʻy berish ketma-ketligidan kelib chiqqan holda, kirishda 
bir hil o
ʻzgaruvchili signal boʻlgan holatda bunday sxemalarning 
chiqishidagi signal turlicha bo
ʻlishi mumkin. Shuning uchun sxemalarni 
loyihalashtirish va tahlil qilishda hodisalarni ro
ʻy berish ketma-ketligini 
ajratib olish muhim hisoblanadi. Raqamli tizimlarning, birinchi navbatda 
EHMning kuchi shunda-ki, bir holatdan ikkichisiga bir necha marta 
o
ʻtishlar ketma-ketligini berilgan tartibda amalga oshirish imkoniga ega. 
Ixtiyoriy ketma-ketlikdagi qurilma 

Download 6,22 Mb.