O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/258
Sana17.05.2024
Hajmi6,22 Mb.
#239912
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   258
Bog'liq
elektronika

 
Kondensatorlar.
Kondensatorlarning ishlash printsipi qoplamalari-
ga potentsiallar farqi berilganda, ularda elektr zaryad 
toʻplanish xususi-
yatiga asoslanadi.
Vazifasiga ko
ʻra kondensatorlar konturli, blokirovka qiluvchi, 
ajratuchi, filtrli, termokompensatsiyalovchi va sozlovchi
sigʻimining 
o
ʻzgarishi xarakteriga qarab esa, oʻzgarmas, oʻzgaruvchan va yarim 
o
ʻzgaruvchan boʻladi (1.4-rasm).
a) b) c) d) e) 
1.4-rasm.
Kondensatorlarning elektr sxemalarda shartli belgilanishi. 
o
ʻzgarmas (a), qutbli (b), qutbsiz (c), oʻzgaruvchan (d) va sozlovchi (e). 
Dielektrik materialiga ko
ʻra kondensatorlar uch turga boʻlinadi: 
gazsimon, suyuq va qattiq dielektrikli. Birinchi turga o
ʻzgaruvchan va 
yarim o
ʻzgaruvchan havo kondensatorlari va gaz toʻldirilgan oʻzgarmas 
kondensatorlar, ikkinchi turga esa, radioapparaturada cheklangan holda 
ishlatiluvchi moy t
oʻldirilgan va sintetik suyuqlikli kondensatorlar 
kiradi. 
Kondensatorlar dielektriklarining materiali ularning elektrik, 
konstruktiv va texnologik ko
ʻrsatkichlari yuqori boʻlishligini taʼminlashi 
kerak: nominal sig
ʻimlarining keng diapazoni, shuningdek, chastota va 
temperatura jihatdan qo
ʻllanish sohalari, elektrga chidamlilik, massasi 
va o
ʻlchami kichik boʻlishi, yuqori ishonchliligi, tayyorlashda 
avtomatlashtirish imkoniyati va ommaviy ishlab chiqarishda narxining 
past bo
ʻlishi.


13 
Yarim o
ʻtkazgichli IMS monokristalida kondensatorlar hosil qilish 
uchun p-n o
ʻtishlar sigʻimidan foydalaniladi. Ammo bunday 
kondensatorlar sig
ʻimlari cheklangan diapazonga (20 – 200 pF), past 
temperatura barqarorlikka (10
-3
1/
0
C) va parametrlarning texnologik 
tarqoqligiga (yo30 %) ega. 
IMSlarning yupqa pardali kondensatori (1.5-rasm) bundan 
yuqoriroq xossalarga ega: sig
ʻimlari diapazoni 1 dan 10000 pF gacha 
bo
ʻlgan oraliqda yotadi, temperatura barqarorligi 
±
2,10
-4
1/
0
S ni tashkil 
etadi, parametrlarning texnologik tarqoqligi 
±
10 % ga teng. Bunday 
kondensatorlar dielektrik ko
ʻrinishdagi uch qatlamli strukturadan va 
unga purkash yo
ʻli bilan kichik omli metall qoplangan ikkita yupqa 
pardali qoplamadan iborat. 
1.5-rasm.
Yupqa pardali kondensatorlar: 
1,3 – yuqori va pastki qoplamalar; 2 – dielektrik; 4 – asos. 
Qoplamalar sifatida ko
ʻpincha alyuminiy ishlatiladi. Chunki 
boshqa metallar (masalan, oltin)ga nisbatan uning atomlari sustroq 
harakatlanadi. Bu xol metallning yupqa dielektrik qatlami orqali 
diffuziyasi yuz beruvchi qoplamalar orasidagi qisqa tutashuvlar sonini 
kamaytiradi. Bundan tashqari, alyuminiy nisbatan texnologiyabop va 
arzondir. 
Yupqa pardali kondensatorning dielektrigi sifatida olinadigan 
materialning elektrga nisbatan chidamliligi yuqori va sarfi kam bo
ʻlishi 
kerak. Bundan tashqari u yuqori adgeziya va iloji boricha katta 
dielektrik singdiruvchanlikka ega bo
ʻlishi lozim. 


14 

Download 6,22 Mb.
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   258




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi

Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish