O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/258
Sana17.05.2024
Hajmi6,22 Mb.
#239912
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   258
Bog'liq
elektronika

 
2.23-rasm.
n
– MDYA tranzistorli mantiq elementlar sxemalari. 
Ikkala kirishga mantiqiy 1 sathga mos (
U
1
KIR 
>
U
0
) musbat 
potensial berilsa, ikkala tranzistor ochiladi va chiqishda mantiqiy 0 
(
U
0
CHIQ 
<
U
0

oʻrnatiladi. 
2YOKI-EMAS elementda (2.23 - b rasm) biror kirishga yuqori 
sath kuchlanishi (
U
1
KIR
>
U
0
) berilsa, mos ravishda VT1 yoki VT2 
tranzistor ochiladi va chiqishda mantiqiy 0 (
U
0
CHIQ 
<
U
0

oʻrnatiladi. 
Agar ikkala kirishga mantiqiy 0 darajasi berilsa, VT1 va VT2 berk 
boʻladi. Chiqishda esa yuqori sath kuchlanishi – mantiqiy 1 oʻrnatiladi. 
U
0
CHIQ 
<
U
0
boʻlishi uchun, qayta ulanuvchi tranzistor (QUT) 
kanali kengligi yuklama vazifasini bajaruvchi tranzistor (YuT) kanali 
kengligidan katta, QUT kanal uzunligi esa YuT nikidan kichik 
boʻlishi 
kerak. Invertor statik rejimi va 
oʻtish jarayonlar tahlili shuni koʻrsatdiki, 
tezkorlik va iste’mol quvvati nuqtayi nazaridan
E
M
= (2÷3)
U
0
kuch-
lanish qiymati optimal hisoblanadi. Demak, 
U
0
= 1,5 ÷ 3 V
boʻlganda 
E
M
 
= 4,5 ÷ 9 V 
boʻladi. 
MDYATM elementlarda real 
U
0
CHIQ 
qiymati 
U

= U
QOL
≈ 0,2 ÷ 0,3 
V dan katta emas,
U
1
CHIQ
qiymati esa 
U
1
CHIQ
≈ 
E
M

Mos ravishda mantiqiy 
oʻtish 
М
QOL
М
М
Е
U
E
U


=

MDYATM elementning yana bir afzalligi – xalaqitbardoshligi 
yuqoriligidadir. BTlardagi MElarda mantiqiy 0 ning xalaqitbardoshligi 
(1÷2)
U
*
, ya’ni 0,7÷1,4 V 
boʻlganda, MDYATM da 
U
0
XAL 

U
0

U
0
≈ 
1,5 ÷ 3 V 
boʻladi. 


92 
HAM-EMAS elementida kirishlar soni ortgan sari xalaqit-
bardoshlik kamayadi, chunki bir vaqtda barcha tranzistorlarning qoldiq 
kuchlanishlari 
U
QOL
ortadi. Shu sababli HAM-EMAS elementlarda 
kirishlar soni 4 tadan ortmaydi, YOKI-EMAS elementlarda esa 10 – 12
tagacha yetadi. Amalda YOKI-EMAS elementlar 
koʻp qoʻllaniladi, 
HAM-EMAS elementlar esa faqat IS seriyalarining funksional t
oʻliqligi 
uchun ishlatiladi. MDYA sxemalarning yuklama qobiliyati katta, chunki 
kirish (zatvor) zanjiri deyarli tok iste’mol qilmaydi. Demak, ish jarayo-
nida zanjirdagi barcha MElar bir-biriga 
bogʻliq boʻlmagan holda ishlay-
di, 
U

va 
U

sathi esa yuklamaga 
bogʻliq boʻlmaydi. 
MDYA – tuzilma elementlari tezkorligi esa kirish va chiqish 
zanjirlarini shuntlovchi 
sigʻimlarning qayta zaryadlanish vaqti bilan 
aniqlanadi. Tezkorlikni oshirish 
yoʻlidagi barcha urinishlar boshqa 
kamchiliklarni yuzaga keltirdi. Masalan, tezkorlikni ortishi yuklamadagi 
sigʻimlarni qayta zaryadlanish toki qiymatini ortishiga olib keladi. Lekin 
bu usul iste’mol quvvatini va chiqishdagi mantiqiy sathlar nobarqa-
rorligini ortishiga olib keladi. 
Koʻrsatilgan qarama-qarshiliklar turli 
oʻtkazuvchanlikka ega (komplementar) tranzistorli kalitlar yordamida
sxemotexnik usulda bartaraf etilishi mumkin. 

Download 6,22 Mb.
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   258




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi

Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish